09:46, 15/09/2022
BHG – Người Nùng Ư chiếm đa số và có lịch sử cư trú lâu đời trên địa bàn huyện Hoàng Su Phì, đây là dân tộc có truyền thống văn hóa lâu đời trên cả lĩnh vực văn hóa vật thể và phi vật thể, trong đó có nghề chạm bạc.
 |
| Trang sức bạc nổi bật trên trang phục của phụ nữ Nùng. |
Theo quan niệm của người Nùng Ư, đồ trang sức bằng bạc có vai trò rất quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của họ. Họ tin rằng bạc là vật linh thiêng có thể xua đuổi tà ma, gió độc, trị bệnh khi bị cảm, trái gió, trở trời. Mặt khác, việc sử dụng trang sức bạc mang nhiều ý nghĩa rất nhân văn. Theo nghệ nhân Wo Xuan Cha, dân tộc Nùng, sống tại bản Nà Hu, xã Tụ Nhân, trong truyền thuyết của dân tộc Nùng Ư, xưa kia, dân tộc Nùng rất giàu mạnh, cuộc sống ấm no, hạnh phúc. . Bỗng một ngày, một đội quân từ phương Bắc đến xâm chiếm đất đai và cướp bóc của cải. Để bảo vệ bờ cõi, các thanh niên đã tập hợp thành đội quân tạm bợ vào rừng chiến đấu. Quân giặc rất tàn ác, nham hiểm, bắt phụ nữ đeo cối đá vào lưng, đeo kim bạc vào đầu, rồi buộc xích sắt vào cổ, còng tay, bắt họ làm nhiều công việc khác nhau. cực khổ để tra tấn nhằm ngăn cản những người đàn ông trẻ tuổi đầu hàng.
Nhiều ngày trôi qua, sức nặng của cối đá, xích sắt khiến người phụ nữ lưng còng, nhưng họ vẫn nhớ đến chồng con và chờ ngày đến cứu. Câu chuyện về tấm lòng thủy chung của những người phụ nữ Nùng đã đến tai Hán Hùng (tức vua Trời). Cảm phục lòng trung thành đó, Hán Hưng đã sai quân của thiên đình xuống giúp nhân dân đánh giặc. Sau đó, họ cho vải để may thành những chiếc váy có thắt lưng to bản sau lưng tượng trưng cho chiếc cối đá, và cho bạc để làm dây chuyền (Hồ căng), dây xà rông (Hò kéo). Vòng tay (Bon Khon) và nhẫn (Pooc mung) để phụ nữ Nùng làm đồ trang sức giúp con cháu không quên những tháng ngày gian khổ và ý chí, nghị lực cũng như sự chăm chỉ của họ. sự hy sinh của phụ nữ Nùng. Từ đó, trang sức luôn được phụ nữ Nùng đeo cho đến ngày nay.
Trước đây, nghề chạm bạc được duy trì ở hầu hết các thôn, bản của đồng bào dân tộc Nùng, từ nguyên liệu chính là bạc, lúa miến và các dụng cụ rất thô sơ như kéo, kìm, búa, đế gỗ. , ấm đun nước, chiếc cân nhỏ … Với đôi bàn tay tài hoa của mình, họ đã làm ra những sản phẩm rất tinh xảo như vòng cổ, vòng cổ, lắc tay, nhẫn, cúc áo và các sản phẩm trang sức khác. Ngoài việc dùng làm đồ trang sức cho phụ nữ Nùng, nghề chạm bạc còn mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho các hộ làm nghề này. Năm 2019, nghề chạm bạc của người Nùng ở xã Pờ Ly Ngài và Nàng Đôn được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia theo Quyết định 2972 / QĐ-BVHTTDL của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Những năm gần đây, do nhiều nguyên nhân cả khách quan và chủ quan, đặc biệt là thiếu nguyên liệu nên nghề chạm bạc của dân tộc Nùng có xu hướng mai một, hoạt động này chủ yếu được duy trì ở xã Pờ Ly. Ông bà Don. Từ năm 2016, Phòng VH-TT huyện Hoàng Su Phì đã phối hợp với 2 xã trên tổ chức cho các đơn vị lữ hành đưa du khách đến tham quan, trải nghiệm làng nghề, đưa nghệ nhân tham gia biểu diễn. , chế tác bạc tại các giải đấu trong và ngoài tỉnh nhằm giới thiệu những giá trị văn hóa đặc sắc của làng nghề chạm bạc. Từ đó, từng bước bảo tồn và phát huy những giá trị to lớn của nghề chạm bạc của dân tộc Nùng trên địa bàn huyện.
Để phục vụ phát triển du lịch, huyện Hoàng Su Phì xác định đẩy mạnh các làng nghề truyền thống, trong đó có nghề chạm bạc để giải quyết việc làm cho người dân, đồng thời cung cấp các sản phẩm tham quan mua sắm. trải nghiệm cho du khách cũng như bảo tồn, giới thiệu các giá trị văn hóa của các dân tộc trên địa bàn. Từ năm 2022, huyện sẽ triển khai các chương trình, dự án bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa tốt đẹp của đồng bào các dân tộc theo Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số. vùng dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030. Mở các lớp tập huấn, hướng dẫn, truyền dạy cho con em địa phương, nhất là thanh thiếu niên, hỗ trợ mở gian hàng, giới thiệu và bán sản phẩm, đồng thời tiếp tục giới thiệu sản phẩm chạm bạc tại các cuộc triển lãm và hội chợ trong và ngoài tỉnh nhằm nâng cao giá trị và tìm nguồn tiêu thụ cho các nghệ nhân.
Bài, ảnh: Trần Trí Nhân (Hoàng Su Phì)
