Trước đây, phòng thí nghiệm Spiez chuyên tìm hiểu và phân tích các mối đe dọa hóa học, sinh học và hạt nhân kể từ Thế chiến II. Nhận thấy sự cấp thiết của việc chuẩn bị cho đại dịch tiếp theo, năm ngoái, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã công bố thành lập Mạng lưới Toàn cầu các Phòng thí nghiệm An ninh Cao (BioHub) và chọn Experiment Spiez là thành viên đầu tiên của BioHub.
Dự án nhằm mục đích tiếp nhận, trình tự, lưu trữ và gửi vật liệu sinh học một cách an toàn về vi khuẩn được cho là nguyên nhân dẫn đến đại dịch tiếp theo. Kết quả nghiên cứu cũng sẽ nhanh chóng được chia sẻ với tất cả các nước thành viên của WHO để tạo điều kiện phát triển vắc xin cũng như đưa ra các chiến thuật chống dịch hiệu quả, phù hợp với từng quốc gia.
Sở dĩ Spiez được WHO “chọn mặt gửi vàng” vì phòng thí nghiệm này có quy trình nghiên cứu rất an toàn và vị trí thuận lợi. Từ trước đến nay, Spiez chưa từng gặp tai nạn rò rỉ nào. Cơ sở này cũng chỉ cách trụ sở của WHO hai giờ lái xe.
Trong giai đoạn đầu, WHO và Chính phủ Thụy Sĩ đã đóng góp khoảng 626.000 USD cho hoạt động của Spiez. Nhìn từ bên ngoài, phòng thí nghiệm Spiez trông cổ kính như những tòa nhà đại học ở châu Âu được xây dựng cách đây hơn nửa thế kỷ. Nổi bật nhất có lẽ là dòng chữ tên phòng thí nghiệm in đậm màu đỏ. Ít ai biết rằng bên trong Spiez hoàn toàn trái ngược.
Phòng thí nghiệm Spiez được trang bị các thiết bị, máy móc hiện đại hàng đầu phục vụ cho mục đích nghiên cứu. Các phòng chức năng được giám sát nghiêm ngặt với camera được lắp đặt khắp nơi.
Trong phòng an ninh, nhân viên túc trực để đảm bảo tất cả các rèm được đóng vào mọi lúc, trong khi các màn hình hiển thị các góc của tòa nhà với mức cảnh báo an toàn sinh học cao nhất (BSL). Ngay cả khi để cửa mở trong vài giây cũng sẽ kích hoạt hệ thống báo động.
Các nhà khoa học nghiên cứu virus SARS-CoV-2 và các mầm bệnh chết người khác phải mặc đồ bảo hộ và mang theo bộ thiết bị cung cấp oxy riêng trong phòng kín và được khử trùng tuyệt đối. Các mẫu vi rút được sử dụng trong dự án BioHub được lưu trữ trong tủ đông có khóa. Đặc biệt, các biến thể của virus gây ra đại dịch Covid-19 được nghiên cứu trong phòng áp dụng mức BSL-3, đây là mức độ an toàn cao thứ hai tại đây. Chất thải từ các hoạt động thí nghiệm sẽ được đốt ở nhiệt độ 1.000oC để tiêu diệt mầm bệnh còn sót lại.
Theo Reuters, Luxembourg là quốc gia đầu tiên chia sẻ mẫu các biến thể mới của virus SARS-CoV-2 (Alpha, Beta, Gamma, Delta) cho BioHub. Sau đó, Nam Phi và Vương quốc Anh đã gửi mẫu của biến thể Omicron. Chưa đầy ba tuần kể từ khi Omicron lần đầu tiên được phát hiện ở Nam Phi, Luxembourg đã nhận được các mẫu của biến thể này thông qua BioHub, tiếp theo là Bồ Đào Nha và Đức. WHO dự định sẽ tiếp tục kết nạp thêm các trung tâm sinh học đủ tiêu chuẩn vào BioHub để tạo thành một hệ thống cơ sở nghiên cứu đáng tin cậy nhằm đối phó với các dịch bệnh trong tương lai.
Đại dịch Covid-19 đã đặt ra những thách thức cũng như bộc lộ nhiều lỗ hổng trong hệ thống y tế toàn cầu. Vì vậy, chủ động nghiên cứu và chia sẻ thông tin khoa học là điều cần thiết để kịp thời xác định các biện pháp đối phó, từ đó giúp nhanh chóng ngăn chặn đợt bùng phát bệnh truyền nhiễm tiếp theo trở thành đại dịch. . Theo các nhà khoa học, tính cấp thiết của vấn đề này buộc phải suy nghĩ về những mối đe dọa đang nổi lên để thay đổi trong thời kỳ hậu Covid-19.
“Nếu có trường hợp khẩn cấp thực sự, WHO thậm chí có thể điều máy bay để vận chuyển virus cho các nhà khoa học trên thế giới”, Reuters dẫn khuyến cáo của Giáo sư Isabel Hunger-Glaser, người đứng đầu dự án BioHub. tại phòng thí nghiệm Spiez.
VĂN Hiếu
