Mỗi lần từ Hà Nội, nơi tôi ở, về quê, xe chạy qua khu công nghiệp Mỹ Trung rộng lớn mọc lên trên cánh đồng bông trước đây, nối tiếp cánh đồng Ngũ Dơi ngày càng mở rộng về miền xuôi. thuộc xã Mỹ Phúc và xã Lộc Hà, giáp góc Đông Bắc TP. Nam Định.
Một dải ruộng trũng từng sâu thẳm những cánh cò bay lả lơi, lấp lánh những khát khao cánh đồng mật của bao thế hệ người dân bản địa đã sinh ra, lớn lên và gắn bó máu thịt với mảnh đất ấy, nay không còn. lĩnh vực khác. , một tích tắc. Phong trào đô thị hóa nông thôn, mở rộng thành phố và phát triển các khu công nghiệp đã lấy đi toàn bộ cánh đồng, thay vào đó là sự quy hoạch tấp nập, đền bù cho nông dân, san lấp mặt bằng. mặt bằng, chuẩn bị cho việc mọc lên các nhà máy, phân xưởng, chủ yếu là liên doanh với nước ngoài. Ruộng được quy hoạch vuông vắn, đẹp đẽ từ xa xưa nên đến nay biến thành khu công nghiệp cũng vuông vức, vạm vỡ, tuyệt nhiên không có một mảnh đất méo, thừa.
Sau gần mấy chục năm kể từ ngày người dân quê tôi ngừng cày cấy, nhận tiền đền bù đất cất nhà sửa sang, làng quê cũng đổi màu, thay da đổi thịt, mở mang thêm một làng mới gọi là làng mới, với hàng chục nóc nhà nằm trong tiểu khu. . Đường giáp khu công nghiệp chạy qua nên xóm mới may mắn, ô tô đỗ cửa. Nhiều nhà có thể sắm sửa nội thất tiện nghi như nhà phố và góp vào sổ tiết kiệm phòng khi ốm đau. Tuy nhiên, nam nữ thanh niên không có ruộng phải tìm ra đường làm ăn, chủ yếu làm thợ xây, phụ hồ, công nhân các xưởng may xuất khẩu.
.jpg)
Không có, thậm chí không có tỷ lệ ruộng cấy được vài hom nếp để dành cho nồi bánh chưng ngày Tết, những người vốn là nông dân, một mình cày cấy được mấy sào ruộng, sống tự cung tự cấp. Từ miếng cơm, mớ rau cho đến con gà, con cá là chính, nay hàng ngày chạy xe máy ra chợ mua từ rạm, rau thơm, cua, ốc chẳng khác gì dân thành thị. Nghĩ đến lão đồng, trong lòng bọn họ hẳn là có chút chạnh lòng. Bởi dù đã mấy chục năm, tôi đã dần quen với nếp sống nửa quê, nửa phố nhưng vẫn ra vào trên con đường làng quen thuộc đến từng lùm cây dại. Nơi cây bằng lăng cổ thụ này từng buộc trâu, rặng tre này vẫn ngự trị mỗi khi gánh lúa. Nhìn quanh tứ phía, người ta dễ hình dung ra một cánh đồng đầy nỗi nhớ, mồ hôi và nước mắt, giờ chỉ còn là một bãi cỏ dại trải dài mênh mông, họ cũng phải giấu những tiếng thở dài não nề trong lòng.
Gần đây, một phần rất nhỏ của khu công nghiệp Mỹ Trung cuối cùng đã đi vào hoạt động. Một số nhà máy nhỏ liên doanh với nước ngoài, chủ yếu trong lĩnh vực may mặc, nằm ngay cửa ngõ khu công nghiệp, cạnh trục đường huyết mạch nối Thái Bình với Nam Định bằng cầu Tân Đệ bắc qua sông Hồng. , và từ đó xuống Hà Nội, có lẽ là để thuận tiện cho việc giao thương. Phần lớn còn lại chủ yếu nằm sâu về hướng thôn Đông Thành, Phương Bông, vẫn chỉ là bãi đất trống, cỏ mọc um tùm.
Nhớ ngày xưa có một cánh đồng xanh bạt ngàn, với những cánh cò bay lượn, thả diều mỗi độ thu sang. Người dân quê tôi sinh sống, làm việc, kiếm sống, trồng trọt, lao động miệt mài mùa lũ, hay làm ruộng nhàn hạ trữ tôm cua, tất cả đều ở cánh đồng ấy. Cho đến khi nhắm mắt xuôi tay, tìm cho mình một bến bờ mới để tâm hồn nương náu thì họ cũng gửi lại thân xác của mình nơi cánh đồng đó, nơi mà mỗi làng đều có một ngọn đồi riêng, nằm ở cuối, ngay cánh đồng bên cạnh.
Những cánh đồng đẹp đến nghẹt thở. (Hình minh họa)
Cả một cánh đồng ngập tràn màu xanh từ màu lúa đến màu trời tháng ba, tháng tám, đến mùa gặt, mùa vàng rực một màu ấm áp. Nhưng mỗi khi nhìn từ bìa vườn về phía Tây, ngang qua cánh đồng bát ngát, chỉ thấy chân trời bao la xa xăm. Chân trời gợi lên trong tôi nhiều tò mò, ngờ vực xa xăm. Trời tròn, đất vuông, mỗi ngày tìm hiểu về sự tích bánh chưng, bánh giầy, tôi cứ ngỡ, nhìn thấy chân trời đằng xa nghĩa là bầu trời có hạn! Đến nỗi, mỗi khi trời quang mây tạnh cho mắt tôi tự do tưởng tượng, tôi nghĩ nếu đi hết cánh đồng, chắc mình sẽ gặp được vị Thần đang cúi xuống cánh đồng lúa cuối cùng của đất nước của tôi. dừng lại. Nhưng mẹ tôi nói không. Chân trời ấy dù có qua một đời vẫn chỉ là vực thẳm, ta không bao giờ chạm tới được, và cánh đồng dù lớn đến đâu vẫn có giới hạn. Giữa ruộng cũng có bờ ruộng, nhiều bờ chia ra từng ruộng nhỏ, đi hết ruộng thì gặp các ngả đường. Con đường đó vừa là ranh giới, vừa là sự tiếp nối để đến cánh đồng khác, làng khác, hoặc để phân định làng xóm, mở mang đô thị.
Như ở quê tôi, cuối ruộng là chạm đường 38A, đường liên huyện, cách TP. Nam Định đến các xã của huyện Mỹ Lộc, vượt sông Châu Giang, đến vùng Lý Nhân, Nhân Hậu của Hà Nam. Từ nhà tôi có hai lối vào thành phố là đường 38A song song với cánh đồng Bông và một con đường mương qua cánh đồng Năm Đồi, đi ra ngã tư là coi như chạm vào thành phố. Qua đường 38A mở ra cánh đồng Lộc Vượng, Đệ Tam, Hậu Bồi, chảy giữa là dòng sông Vĩnh Giang thơ mộng. Nằm cạnh dòng sông ấy là phủ Thiên Trường, nơi từng được coi là kinh đô thứ hai của các vua Trần, dấu tích còn lại đến nay là các cung điện Trùng Quang, Trùng Hoa, đền Trần và chùa. Phổ Minh mà dân ta quen gọi là chùa Tháp. Phía sau quần thể di tích đó còn là cánh đồng khổng lồ Bảo Lộc, Lập Tiến, Vạn Khoanh, Liễu Nha, Lưu Phố (thuộc xã Mỹ Phúc, huyện Mỹ Lộc) với các khu di tích: Đền Bảo Lộc, Lăng Trần Hưng Đạo, Lưu Phố. Đình … Cả một quần thể di tích lịch sử từ cấp quốc gia đến cấp tỉnh, nằm rải rác khắp một vùng quê từ lâu đã đầm ấm, thơ mộng, có sông nước, ruộng vườn, tương truyền rằng xưa kia là rặng liễu. khu trồng trọt, trồng hoa, cung cấp cây cảnh cho phủ Thiên Trường. Qua dốc Lưu Phố là đến bến sông Châu, hàng ngày hai bờ được nối với nhau bằng chiếc cầu phao nổi trên mặt nước vắt qua một vùng Nhân Hòa, Nhân Hậu giàu phù sa, xứ sở của những giống chuối. . Tiến vua thơm ngọt nổi tiếng còn được gọi là chuối Tiến vua và nhiều sản vật như hồng ngâm, bưởi, mía, nhãn …
.jpg)
Đôi chân tuổi thơ của tôi ngày ấy, chạy dọc bờ ruộng trên cánh đồng trải dài từ Đông sang Tây, từ Nam chí Bắc nếu lấy làng tôi làm trục dọc, với bao dải đồng mang những cái tên bình dị như: An Lạc, Ngũ Đôi. , Đồng Bông, Trung Khê … Đồng Bông là cánh đồng cạnh làng Phương Bông; Trung Khê là cánh đồng trũng nằm cạnh làng Thanh Khê cũng dễ hiểu. Người xưa dễ nhớ, dễ hình dung mà gọi tên vật, đất, tên làng. Ngư Đôi nghe nói ngày xưa có mấy gò đất nổi giữa cánh đồng rộng lớn. Khi tôi lớn lên, tôi chỉ nhìn thấy một. Chắc hẳn trong việc xây dựng hợp tác xã nông nghiệp, để tiện cho việc “cày máy, cày thay trâu” (lời một bài hát), người ta cần những ô ruộng lớn, những ụ nổi trên ruộng cần được san phẳng. cho các cánh đồng bằng phẳng. Còn An Lạc là một dải ruộng nhỏ nằm ở sau làng, chân ruộng cao, dùng để gieo mạ. Cuối vụ gieo cấy ngô, khoai là chính. Gù làng nằm trên cánh đồng An Lạc. Cái tên An Lạc có lẽ được dân làng đặt cho những người đã khuất, với mong muốn họ được tái sinh về quê để được bình yên.
Nhiều lần mẹ cho tôi đi khắp các xã quanh vùng, khi đi chơi, khi đi cúng, khi đi xem bói. Bước chân tôi băng qua nhiều cánh đồng rộng lớn Tam Đoài, Bảo Lộc, Hậu Bồi…, có khi qua phà Tân Đệ sang Thái Bình, nơi có vựa lúa lớn nhất miền Bắc, thực sự khiến tôi thêm đã mắt. Càng nhìn thấy đường chân trời càng xa.
Những ruộng trũng thường có điểm chung là dễ bị ngập úng vào mùa mưa. Ngày xưa chỉ có một vụ lúa, công việc cày cấy hoàn toàn phụ thuộc vào ông Trời, ông trời cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, nếu mưa nhiều thì mất mùa. Sau này sang đời mới đào mương dẫn nước tưới cho ruộng, một năm chiêm được mùa sinh sôi. Mặc dù vẫn còn thời tiết xấu, mưa bão liên tục nên ruộng có lúc ngập trong nước. Người dân trên cánh đồng như chìm trong mênh mông nước lũ tứ phía, chỉ còn nhìn thấy vành nón cũ nhấp nhô và cây lúa héo rũ, xơ xác.
Những cánh đồng đầy nhọc nhằn và nỗi nhớ ấy, với bao đời day dứt, bao đời nay đã từng là nơi sinh tồn, từng là niềm hy vọng, là bát cơm manh áo, là cơ nghiệp của cả gia đình. gia đình, hỏi sao nó không còn hình hài dù bóng hình của nó đã vĩnh viễn không còn. Cả một vùng trũng trước đây gọi là Sơn Nam Hạ, bao lâu mới hết ruộng? Nhưng dù đi đến đâu, nỗi nhớ cũng buộc tâm hồn ta ở đó, bởi nơi ấy dường như cũng có bóng dáng quê ta, cũng lúa nước, cánh cò, đàn cá tôm, đàn vịt tung tăng trên mặt nước …
Có phải vì vậy mà ngày nào mẹ vẫn nói, con càng đi xa thì chân trời càng rộng. Cứ đi, mải mê với cõi người bao la và trời sâu, đôi khi, ta lại trở về nơi xuất phát của chính mình.
