Ẩm thực vùng Đông Bắc là sự tổng hòa của vô số màu sắc ẩm thực địa phương với những món ăn ngon, hấp dẫn mang đậm dấu ấn núi rừng. Bên cạnh hàng loạt cái tên hấp dẫn như chả mực, cháo dì Tàu, nem nướng Hữu Lũng… thì nơi đây còn ẩn chứa một đặc sản hấp dẫn khác. Đó là bánh trứng kiến.
Món bánh có cái tên “độc-lạ” này là đặc sản lâu đời, gắn liền với các lễ, tiệc quan trọng của dân tộc Tày. Du khách có thể thưởng thức món bánh này một cách ngon nhất khi du lịch Cao Bằng, Tuyên Quang …
Người Tày gọi bánh trứng kiến là bánh Bành Làng Lay, với nguyên liệu chính được làm từ trứng kiến. Để có được nguyên liệu đặc biệt này, người dân phải đợi đến thời điểm kiến đen rừng mạnh nhất.
Tức là từ đầu tháng 4 đến cuối tháng 5 dương lịch, tương đương cuối tháng 2 đến cuối tháng 3 âm lịch. Vì vậy, bánh trứng kiến không có quanh năm, chỉ xuất hiện trong thời gian ngắn khi vừa ra tháng Giêng, du khách cần lưu ý nếu muốn thưởng thức món ăn này.
Việc tìm nhộng kiến khá khó khăn vì bạn phải vào rừng già, lần theo từng gốc cây to hay bụi rậm để tìm tổ kiến. Đặc biệt, người Tày chỉ chọn trứng của loài kiến đen, có thân nhỏ, đuôi nhọn mà họ thường gọi là kiến tua.
Tìm được tổ kiến ngon và bổ dưỡng phụ thuộc rất nhiều vào kinh nghiệm. Bạn phải chọn tổ có màng trắng nối các lá bên ngoài, khi màng trắng bao lấy lá thì trứng kiến bên trong sẽ rất nhiều và có hình tròn màu trắng đục.
Tùy theo kích thước của từng ổ mà số lượng trứng thu được nhiều hay ít, một số tổ có thể được một chén, nhưng một số tổ lớn có thể được ba hoặc bốn chén. Những quả trứng kiến to bằng hạt gạo, có màu trắng sữa, được đem về làm bánh trứng kiến rất ngon.
Trứng kiến xay nhuyễn, rửa cho sạch bụi bẩn rồi cho vào chảo phi với hành tím cho thơm, sau đó cho ít lá và củ năng băm nhỏ vào đảo đều cho chín. Tuy nhiên, trứng kiến ngày càng khan hiếm nên người ta đã dùng thịt lợn băm, hành khô, vừng hoặc lạc rang giã nhỏ làm nhân cùng với các loại gia vị khác để tạo nên vị đậm đà và đậm đà hơn cho món bánh.
Vỏ bánh được làm từ gạo nếp nương, vo sạch, ngâm qua đêm đến sáng hôm sau, để ráo. Sau đó, gạo nếp mới được xay thành bột và nhào với nước cho đến khi bột dẻo, mịn và không còn dính tay. Khác với bánh nếp thường được gói bằng lá chuối hoặc lá dong, bánh trứng kiến đặc sản vùng Đông Bắc sẽ được gói bằng lá sung non (đã loại bỏ phần cuống và gân lá).
Sau đó là công đoạn chia bột và cán thành từng viên vuông nhỏ bằng tay rồi đặt lên lá sung. Quết đều một ít nhân đã chuẩn bị lên bề mặt của lớp bột đó rồi đặt một chiếc lá khác lên trên rồi gói lại để giữ bột và nhân bên trong. Cuối cùng, đem bánh đi hấp cách thủy trong khoảng thời gian từ 45-50 phút là hoàn thành. Bánh trứng kiến có thể ăn nóng hoặc nguội đều hấp dẫn và thơm ngon, khi thưởng thức sẽ mang lại nhiều dư vị ấn tượng khác nhau.
Từng miếng bánh thơm mùi gạo nếp nương, mềm mịn quyện với vị béo ngậy của thịt lợn và trứng kiến non, thoang thoảng mùi lá vả của núi rừng. Tất cả kết hợp tạo nên một trải nghiệm ẩm thực vừa lạ, vừa ngon, vừa hấp dẫn.
Nếu có dịp đến vùng Đông Bắc vào mùa kiến đen sinh sôi, ghé thăm những ngôi nhà sàn của người Tày, bạn sẽ có cơ hội thưởng thức đặc sản bánh trứng kiến trứ danh. Miếng bánh chứa đựng tình cảm của người dân, cũng là nét riêng trong ẩm thực của vùng đất này. Không chỉ là món đặc sản thú vị, lạ miệng, bánh trứng kiến còn là món quà ý nghĩa, độc đáo mà du khách có thể mua về để tặng người thân, bạn bè, như mang theo chút tình, chút hương của núi rừng Đông Bắc. từ xa.
