Biên giới – Giờ đây, có lẽ nhiều người đã quên mất Lung Leng – địa danh từng gây chấn động giới khảo cổ. Những hố khai quật nằm ngay sát mép nước lòng hồ thủy điện, chỉ có dòng sông và rừng cây lặng lờ như hoài niệm về dấu xưa. Hàng ngàn thế hệ đã trôi qua và người dân vùng đất này hàng ngày vẫn sinh sống trên trang web.
Buổi chiều tại khu vực công trường
Lung Leng là làng dân tộc Gia Rai của xã Sa Bình (huyện Sa Thầy, tỉnh Kon Tum). Cách đây hơn 20 năm, xung quanh khu vực này đã phát hiện ra những hiện vật từ thời kỳ đồ đá. Nơi đây, từ thời tiền sử, con người đã đến sinh sống thành từng làng và di chỉ Lung Leng được các nhà khảo cổ học phát hiện cách đây gần 20 năm, là minh chứng cho sự trường tồn của một nền văn hóa với nhiều đặc điểm khác nhau. một bí ẩn thời tiền sử, độc nhất vô nhị ở Tây Nguyên.
Sau nhiều năm tìm kiếm, nghiên cứu và thu giữ các hiện vật, các nhà khảo cổ học cũng như các cơ quan liên ngành đã xác định những hiện vật này thuộc thế hệ đồ đá có niên đại lên đến hàng chục nghìn năm. : Cuốc đá, rìu đá có tay cầm, rìu đá ngọc tròn, bàn mài đá, quả cầu đá khoét lỗ, búa đá, cạp nia … Những hiện vật này là bằng chứng cho thấy, từ lâu đời, trong những năm lịch sử, trên địa bàn huyện Sa Thầy đã có là những người sống dưới một tổ chức cộng đồng rất chặt chẽ. Họ biết chế tạo công cụ bằng đá phục vụ cho công việc và sinh hoạt hàng ngày.
Việc phát hiện ra di chỉ Lung Leng đã bác bỏ nhiều nhận định trước đây cho rằng Tây Nguyên là vùng đất nghèo, “vùng trắng” về khảo cổ học thời tiền sử. Theo các chuyên gia khảo cổ học hàng đầu Việt Nam, Lung Leng là một ví dụ: Việt Nam là nơi chứng kiến quá trình hình thành của con người từ thuở sơ khai, là vùng đất sớm phát sinh nền kinh tế nông nghiệp. chế tạo công cụ và là một trong những trung tâm luyện kim và hình thành quốc gia sớm nhất ở Đông Nam Á. Từ đầu tháng 6 năm 2001, hầu như tất cả các chuyên gia hàng đầu của ngành khảo cổ học Việt Nam đã có mặt tại Lung Leng. Công trường khai quật với hàng trăm người hối hả làm việc.
Già A Hỷ (thôn Lung Leng) và nhiều người còn nhớ câu chuyện về vùng đất yên bình này bỗng một ngày lũ ô tô ập đến. Cán bộ từ huyện, đến tỉnh, rồi cả Trung ương đi tìm. Cả vùng bán ngập bỗng chốc trở thành công trường với những hố đào và hàng trăm người làm việc mỗi ngày. Và sau đó, khi các quan chức thông báo đây là nơi sinh sống của người tiền sử, để lại nhiều hiện vật cần được bảo vệ để tìm hiểu thì dân làng mới vỡ lẽ. Hóa ra, làng tôi đã có dân cư hàng nghìn năm, không phải du canh, du cư, đi khắp các ven sông để lập làng sinh sống.
Không chỉ có sự vào cuộc của các ngành, các cấp mà nhiều người yêu thích khảo cổ cũng đã đến Lung Leng để tìm hiểu. Như ông Văn Đình Thành (67 tuổi, ở phường Quyết Thắng, TP.Kon Tum, tỉnh Kon Tum) với kho tàng cổ vật hơn 15.000 mẫu vật. Tất cả các công cụ lao động của người tiền sử như rìu đá, xẻng đá (cuốc), dao đá, cào đá, công cụ gieo hạt, đá mài, bàn đá, bàn dập, giáo các loại … đều từ loại lớn. đến bé, từ thô sơ đến tinh vi, anh ấy có tất cả. Rồi đến đồ trang sức của phụ nữ như vòng cổ, vòng tay, nhẫn đá, nhẫn đính đá, dây chuyền, kim khâu da… cũng có.
Đặc biệt, trong bộ sưu tập của ông Thành còn có những khuôn đúc đồng đang làm dở dang, có một số khuôn đúc hai ổ vẫn còn nguyên một cặp, minh chứng cho kỹ thuật đúc đồng thời ở Sa Pa này của thầy. . Từ bộ sưu tập của ông Thành, các nhà khảo cổ học đã tiếp tục tìm thấy 2 khuôn rìu, 18 lò luyện sắt, 9 công cụ và 1 vòng tay bằng sắt cùng rất nhiều quặng sắt. Khuôn đúc và xỉ đồng ở lớp dưới, còn lò luyện sắt ở đây thường thấy ở hai lớp trên cho thấy thời đại kim khí đã phát triển ở Kon Tum và đây là trung tâm luyện đồng ở Tây Nguyên.
Định mệnh với dòng sông
Lung Leng ngày nay vẫn thế, vẫn lắng đọng với thời gian và sống lặng lẽ, cho đời hoa thơm trái ngọt. Lung Leng nằm ở cuối xã Sa Bình, huyện Sa Thầy, bên dòng sông Krông Pô Kô huyền thoại, miệt mài chảy qua Bắc Tây Nguyên quanh co. Lung Leng không chỉ nổi tiếng là “vùng đất thiêng”, cội nguồn của những di chỉ khảo cổ học mang đậm dấu ấn của thời tiền sử, mà còn được biết đến là một trong những nơi mang đậm nét đẹp của văn hóa thuyền xuồng. Ở đây, ngoài làm bún và trồng cây công nghiệp, sáng nào đàn ông trong làng cũng chèo xuồng đánh cá. Ngôi làng tựa lưng vào một dãy núi với hình dáng như một con voi đang phủ phục. Hầu hết các ngôi nhà đều hướng ra sông – nơi ngày đêm mang đến sự dịu mát nhẹ nhàng cho dân làng.
Do lập làng mới nên hiện nay, di chỉ Lung Leng thuộc thôn Bình Lọng (xã Sa Bình). Lung Leng bây giờ đã thay đổi rất nhiều so với trước đây. Toàn thôn hiện có 258 hộ với trên 1.140 nhân khẩu, 100% là đồng bào dân tộc Jrai, sinh sống chủ yếu bằng nghề trồng trọt và đánh bắt thủy sản. Nhiều năm qua, nhờ sự đầu tư của Nhà nước cho phát triển vùng dân tộc thiểu số và miền núi thông qua các chương trình, dự án, đến nay 100% số hộ dân thôn Lũng Lèng đã được sử dụng điện, làm đường giao thông nông thôn, … thôn đã đã được bê tông hóa, các hộ khó khăn về nhà ở đã được chính quyền địa phương vận động cả hệ thống chính trị, các nhà hảo tâm trong tỉnh đóng góp để hỗ trợ sửa chữa hoặc xây mới …
Đặc biệt, trường học, trạm y tế của xã được nâng cấp đạt chuẩn quốc gia đã thu hút trẻ em đến trường và người dân có nơi khám chữa bệnh tốt hơn. Và Lung Leng nay là thôn Bình Lọng đã góp phần không nhỏ trong việc đưa xã Sa Bình về đích nông thôn mới. Đầu năm 2022, xã Sa Bình đã nỗ lực hoàn thành 19 tiêu chí và được công nhận xã nông thôn mới theo Bộ tiêu chí quốc gia.
Trải qua bao biến thiên của lịch sử và bao biến thiên của thời cuộc, người dân Lung Leng vẫn cùng nhau phát triển, trồng trọt, săn bắt, đánh bắt những loại hải sản tự nhiên phong phú của vùng đất ven sông Krông Pô Kô hiền hòa. Hòa bình, ngọt ngào, trung thành và trung thành. Cái tên Lung Leng không biết có từ bao giờ, mang ý nghĩa sâu xa, nhưng với dân làng, nó mang ý nghĩa về khát vọng vươn lên của người Jrai từ thời tiền sử.
Dao tiêu
