Trong những năm gần đây, chính sách thuế đối với thương mại điện tử từng bước được hoàn thiện, phù hợp với xu hướng tiêu dùng và ứng dụng công nghệ trong kinh doanh thương mại điện tử tại Việt Nam. Theo số liệu mới nhất của Tổng cục Thuế, về công tác quản lý thu thuế đối với hàng hóa, dịch vụ qua biên giới, số thu từ hoạt động này thông qua các tổ chức tại Việt Nam kê khai, nộp thuế thay thế từ năm 2018 đến nay đạt 5.432 tỷ đồng. (số liệu lũy kế đến ngày 29/6/2022), tỷ lệ doanh thu bình quân 130%, doanh thu bình quân khoảng 1.200 tỷ đồng / năm. Từ năm 2018 đến nay, năm 2021 là năm đạt doanh thu lớn nhất với 1.591 tỷ đồng (năm 2018 là 770 tỷ đồng; năm 2019 là 1.167 tỷ đồng; năm 2020 đạt 1.143 tỷ đồng; 6 tháng đầu năm 2022 doanh thu đạt gần 760 tỷ đồng (tỷ đồng).
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, hiện nay số thuế thu được từ lĩnh vực này chưa tương xứng với doanh thu của các nền kinh doanh nội địa và xuyên biên giới tại Việt Nam, có thể gây thất thu cho ngân sách Nhà nước, tạo ra sự bất bình đẳng giữa những người kinh doanh.
Sự bùng nổ của hoạt động thương mại điện tử đã và đang đặt ra cho cơ quan thuế những thách thức mới trong công tác quản lý thuế, nhất là khi các đối tượng kinh doanh lợi dụng kẽ hở hành chính để trốn thuế. Hình minh họa
Ngàn chiêu “né” thuế
Các chuyên gia và đại diện cơ quan quản lý đều cho rằng, chống thất thu ngân sách nhà nước trong lĩnh vực này đang gặp nhiều khó khăn. Bộ trưởng Hồ Đức Phúc nhận xét, với đặc thù của nền kinh tế số và thương mại điện tử phát triển nhanh, việc quản lý và thu thuế gặp nhiều thách thức. ở nước ngoài nên không dễ tìm được địa chỉ thu thuế.
“Việc thu thuế trên các sàn thương mại điện tử, nền tảng số như Zalo hay trả tiền khi nhận hàng (hình thức COD) là một nghiệp vụ mới, khó và thất thu thuế lớn do máy chủ đặt ở nước ngoài”, Bộ trưởng nói. Hồ Đức Phúc cho biết.
Trên thực tế, một nguyên nhân khác là các doanh nghiệp trong lĩnh vực thương mại điện tử có thể dễ dàng trốn thuế hơn các hình thức kinh doanh truyền thống vì công nghệ số có thể bảo mật thông tin trong kinh doanh. Có nhiều tổ chức, cá nhân sử dụng website để quảng bá sản phẩm, hàng hóa, bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng, không lập hóa đơn bán hàng, kê khai doanh thu để tính thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân. thuế thu nhập cá nhân và doanh nghiệp.
Xung quanh vấn đề này, chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh cho rằng, các doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh trên không gian mạng thường tìm mọi cách trốn thuế, chia thành nhiều tài khoản khác nhau để kinh doanh, dẫn đến việc kê khai thuế. Thuế không chính xác và khó kiểm soát. Nhiều trang mạng xã hội có nguồn gốc từ nước ngoài và không có pháp nhân quản lý tại Việt Nam, gây nhiều khó khăn trong việc lấy thông tin và thu thuế.
Riêng năm 2021, ngành thuế đã phát hiện nhiều cá nhân phải nộp thuế với thu nhập nhận được từ mạng xã hội Facebook, Google … Đơn cử như tại Hà Nội, Cục Thuế Hà Nội đã đưa vào diện quản lý 465 cá nhân. có doanh thu phát sinh từ nhà thầu nước ngoài với số thuế đã nộp năm 2021 là 56 tỷ đồng. Tại TP.HCM cũng phát hiện kênh YouTube cá nhân có thu nhập 19 tỷ đồng từ năm 2016 – 2018; Một trường hợp khác nhận thu nhập 41 tỷ đồng từ Google, Facebook, YouTube chỉ trong 2 năm 2016 – 2017.
Chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh cho rằng, một khó khăn nữa là trong nước hiện nay có nhiều đối tượng hoạt động kinh doanh thương mại điện tử với giao dịch diễn ra quá nhiều, mang tính chất nhỏ lẻ, không có đăng ký kinh doanh. Không đăng ký thuế, không cần địa điểm kinh doanh, thời gian kinh doanh vì hoạt động mua bán diễn ra 24/7.
Đối với hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới, doanh nghiệp nước ngoài thường tham khảo các hiệp định thuế và xác định không có cơ sở kinh doanh cố định tại Việt Nam nên không kê khai, nộp thuế thu nhập doanh nghiệp. Hoạt động kinh doanh chủ yếu thông qua các ứng dụng kỹ thuật số trên Internet và giao nhận hàng hóa qua hình thức chuyển phát nhanh. Do đó, công tác thu thuế gặp khó khăn về cơ chế ràng buộc khi yêu cầu các doanh nghiệp, cá nhân này phải tuân thủ nghĩa vụ nộp thuế tại Việt Nam.
“Chưa kể thủ đoạn, thanh toán chủ yếu bằng tiền mặt, không có hóa đơn, nếu thanh toán qua ngân hàng thì sử dụng tài khoản ngân hàng chưa đăng ký với cơ quan thuế”, chuyên gia kinh tế Đình Đình nói. Trọng Thịnh chia sẻ.
Theo chuyên gia này, một trong những nguyên nhân dẫn đến thất thu thuế là do hành lang pháp lý quản lý hoạt động thương mại điện tử chưa hoàn thiện, quản lý đầy đủ người nộp thuế, quản lý nguồn thu, kiểm soát giao dịch kinh doanh để quản lý đối tượng thu thuế, kiểm soát dòng tiền thanh toán.
Các chuyên gia và đại diện cơ quan quản lý đều cho rằng, chống thất thu ngân sách nhà nước trong lĩnh vực thương mại điện tử đang gặp nhiều khó khăn. Hình minh họa
Cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý
Đề xuất các giải pháp quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, PGS.TS. GS.TS Lê Xuân Trường – Học viện Tài chính cho rằng, về lâu dài, cần xây dựng các quy định pháp luật về kê khai, nộp thuế. hệ thống tính thuế tự động gắn với không gian và thời gian thực của các giao dịch trong nền kinh tế số. Đồng thời, Nhà nước cần nghiên cứu xây dựng chính sách thuế đối với dịch vụ số xuyên biên giới hoặc sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật chuyên ngành về thuế có liên quan để đáp ứng yêu cầu quản lý đối với thương mại điện tử. trong bối cảnh nền kinh tế số đang phát triển mạnh mẽ như hiện nay.
Vị chuyên gia này cho rằng, công nghệ thông tin phải là cốt lõi kết hợp với các công nghệ hiện đại khác để kiểm soát các giao dịch kinh doanh của người nộp thuế, như: xây dựng phần mềm dò tìm tự động để phát hiện hành vi trốn thuế. giao dịch đáng ngờ trên Internet, làm cơ sở để yêu cầu người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ thuế; phát triển hệ thống công nghệ thông tin hỗ trợ kê khai, tính và nộp thuế điện tử thuận tiện nhất; ứng dụng các công nghệ tích hợp hiện đại (vật lý, sinh học,…) để phát hiện dấu hiệu chuyển hàng trong mô hình thương mại điện tử thanh toán bằng tiền mặt.
Ngoài ra, cần nghiên cứu thành lập Trung tâm chống trốn thuế công nghệ cao thuộc Tổng cục Thuế để phục vụ công tác quản lý thuế đối với người nộp thuế là tổ chức ở nước ngoài có giao dịch xuyên biên giới, cá nhân có thu nhập cao, trốn thuế. . thu nhập cao, giao dịch không dùng tiền mặt (qua ngân hàng, tổ chức thanh toán trung gian, thanh toán ngang hàng P2P, tiền ảo, …).
Ở góc nhìn khác, chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh cho rằng, ngoài cơ quan thuế, cần có sự vào cuộc đồng bộ của các bộ, ngành, địa phương, nhất là hệ thống các ngân hàng thương mại vào cuộc. trao đổi thông tin, thu thập dữ liệu và xây dựng cơ sở dữ liệu đảm bảo hiệu quả công tác quản lý thuế đối với hoạt động thương mại điện tử. Chỉ khi có nguồn thông tin đáng tin cậy, cơ quan thuế mới có thể đưa ra các giải pháp quản lý thuế hiệu quả trong hoạt động kinh doanh thương mại điện tử.
Cùng với đó, ngành thuế cần đầu tư xây dựng các công cụ phần mềm chuyên dụng trong việc truy tìm dấu vết, phát hiện và xử lý các giao dịch thương mại điện tử gian lận, né tránh, chuyên gia Đinh Trọng Thịnh cho biết. .
