Nuôi tôm nước lợ ở Quảng Nam ngoài một vài mô hình ứng dụng công nghệ cao thì chủ yếu là tự phát theo kiểu mạnh ai nấy làm. Người nuôi thiếu liên kết với doanh nghiệp, không chịu hợp tác, khi tôm chết thì xả thải ra môi trường… nên thường xảy ra tình trạng tôm nuôi chết hàng loạt. Để phát triển nghề nuôi tôm bền vững, trước hết cộng đồng người nuôi tôm cần nâng cao trách nhiệm, cải thiện cơ sở hạ tầng, công nghệ.
Hậu quả của việc nuôi tôm có hay không ở Quảng Nam là tình trạng ô nhiễm môi trường không đạt kéo dài; Trong khi đó, sự liên kết của người nuôi trong quá trình thả giống rất lỏng lẻo.
Thiếu nhóm cộng đồng
Nhiều ruộng tôm teo tóp từ đầu vụ đầu đến nay. Trên địa bàn các xã Duy Vinh, Duy Nghĩa (Duy Xuyên), Cẩm Thanh (Hội An), Bình Sa, Bình Hải, Bình Nam (Thăng Bình), Tam Thăng, Tam Phú (Tam Kỳ), Tam Tiến, Tam Hòa ( Núi Thành), ao nuôi tôm đầy nước, nổi váng, bọt, bèo nổi. Có nhiều diện tích nuôi tôm bị bỏ hoang.
Các chỉ số môi trường nước không đảm bảo
Nuôi tôm nước lợ ở Quảng Nam phát triển mạnh ở vùng bãi triều ven sông (hơn 3.000 ha). Các hộ nuôi tôm lấy nước sông đổ thẳng vào ao nuôi. Nước sông ô nhiễm là nguyên nhân chính gây bệnh cho tôm.
Kết quả phân tích mẫu nước sông, môi trường ao nuôi tại các vùng nuôi tôm trên địa bàn tỉnh của ngành chức năng cho thấy, nhiều thời điểm các chỉ tiêu pH, độ trong, độ kiềm, hàm lượng COD, NH4, tảo. .. vượt ngưỡng cho phép.
Đối với ao nuôi tôm, các thông số nhiệt độ, pH, độ trong, độ kiềm, COD, H2S, chất rắn lơ lửng nhiều thời điểm đều cao hơn giới hạn cho phép. Môi trường nước luôn biến động đòi hỏi người nuôi tôm phải thích nghi, xử lý phù hợp và tăng cường vitamin, khoáng chất, chất dinh dưỡng để đảm bảo sự sinh trưởng và phát triển của tôm.
Ông Trương Văn Vương (thôn Phương Tân, xã Bình Nam) – một hộ nuôi tôm thẻ chân trắng trong 3 ao với tổng diện tích 3.000m2 cho biết: “Nuôi tôm như đánh bạc với trời. Người thắng thì ít, người thua thì ít. Nhiều lắm. Bám trụ nuôi tôm cũng mệt, tôi muốn đổi kế sinh nhai nhưng không dễ “.
Ông Trần Quý, người nuôi tôm ở thôn Vinh Nam (xã Duy Vinh) cho biết: “Nước sông Trường Giang ô nhiễm lắm, dù đã xử lý nhiều cách nhưng môi trường nước không đảm bảo nên tôm còi cọc, nhiễm bệnh rồi. chết, có khi cứu được một ít nhưng nhiều khi mất trắng vì tôm nhỏ bị bệnh ”.
Khi tôm chết, nhiều hộ dân xả thải ra bên ngoài mà không qua xử lý. Ông Phạm Văn Quốc – Chủ tịch UBND xã Bình Nam cho biết, xã có hàng trăm ha nuôi tôm, nhưng thực tế người dân chỉ nuôi 1/3. Nguyên nhân là do nuôi tôm tiềm ẩn quá nhiều rủi ro. Chính quyền địa phương khuyến cáo người dân cần xử lý nước thải trước khi xả ra môi trường bên ngoài, nhưng rất khó thực hiện, thậm chí có người xả lúc 2-3 giờ sáng cũng không ai biết.
Ông Trần Quang Nam – Phó Trưởng phòng Phụ trách Phòng Nghiệp vụ Thủy sản (Chi cục Thủy sản) cho biết, trước đây, khi triển khai đề án nuôi tôm bền vững, các tổ hợp tác nuôi tôm cộng đồng được thành lập ở các địa phương, nhưng khi Khi dự án kết thúc, các nhóm cộng đồng cũng tan rã. Chưa có nhóm cộng đồng nuôi tôm tự quản, tự kiểm soát, nhắc nhở nhau nên tình trạng ngang nhiên xả thải ra môi trường vẫn được… duy trì cho đến nay.
Còn ông Võ Văn Long – Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản cho biết: “Người dân xả thải chưa qua xử lý vào lúc rạng sáng, rất khó phát hiện và xử phạt. Đến nay, dù đã có chế tài nhưng không thể áp dụng chế tài khi. người nuôi tôm xả chất thải chưa qua xử lý ”.
Nhiều hệ quả
Theo quan sát của chúng tôi, nhiều hộ nuôi tôm tại vườn nhà cũng tự ý xả nước thải mà không qua xử lý. Tình trạng nhiễm mặn nước là thực tế đã xảy ra ở nhiều địa phương như Bình Hải, Tam Tiến, Tam Hòa …
Ông Nguyễn Xuân Luận – Chủ tịch UBND xã Tam Tiến cho rằng, việc nuôi tôm bằng cách lót bạt trong vườn là vi phạm pháp luật vì sử dụng đất sai mục đích. Vùng nuôi tôm không nằm trong vùng quy hoạch, gây biến động nguồn nước, đời sống người dân gặp nhiều khó khăn.
Tuy nhiên, rất khó để buộc người dân ngừng nuôi tôm trong vườn nhà vì đây là sinh kế chính của họ. Chính quyền địa phương cũng đã tuyên truyền người dân nuôi tôm đầu tư ao nuôi để xử lý nước thải trước khi thả ra môi trường bên ngoài, nhưng vì nguồn lực hạn chế nên người dân không thực hiện.
“Ngoài tác hại về mặt xã hội và môi trường, tác hại về kinh tế cũng rất rõ ràng. Người dân không đầu tư ao lắng để xử lý nguồn nước nên một khi nguồn nước bị ô nhiễm, tôm nuôi rất dễ bị dịch bệnh, lây lan thành dịch, gây thua lỗ ”- ông Luân nói.
Theo các hộ nuôi tôm vùng triều, sông Trường Giang ô nhiễm nghiêm trọng là do xả thải từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, kể cả chất thải chưa qua xử lý của chính người nuôi tôm.
“Trường Giang ngày càng ô nhiễm trong khi chúng tôi quỹ đất hạn hẹp, không đầu tư được ao xử lý nước nên tôm nuôi bị nhiễm bệnh, chết hàng loạt. Chỉ khi sông Trường Giang được khơi thông, làm sạch thì nghề nuôi tôm vùng bãi triều mới khởi sắc được ”, ông Hứa Văn Lượng, người nuôi tôm ở thôn Kim Đôi (Tam Thăng, Tam Kỳ) cho biết.
Theo ông Ngô Tấn – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trước đây, với mô hình tổ cộng đồng nuôi tôm nước lợ, các hộ trong cùng vùng nuôi đã chia sẻ kỹ thuật nuôi tiên tiến, cải tạo ao, làm sạch nước. các nguồn. , mua tôm giống, thức ăn cho tôm và quản lý môi trường nước ao nuôi. Nguyên nhân dẫn đến sự tan rã của các nhóm nuôi tôm cộng đồng là do thiếu quy chế hoạt động nhất quán.
Ngành thủy sản cần phối hợp với các địa phương ven biển vận động nông dân trên cùng địa bàn phối hợp chặt chẽ để tái lập cộng đồng nuôi tôm, duy trì hoạt động, tạo bước phát triển cho nghề nuôi tôm. hướng tới sự bền vững. Người nuôi tôm cần phối hợp với nhau, liên kết với doanh nghiệp để giảm chi phí đầu tư, nâng cao hiệu quả sản xuất, ổn định đầu ra sản phẩm.
——————
Bài cuối: Khuyến khích liên kết đầu tư
