Tại sao chỉ là tình cờ?
Năm 2012, tay đua xe đạp huyền thoại Lane Armstrong chính thức bị buộc tội doping. Cơ quan chống doping Mỹ (USADA) đã thu thập đủ bằng chứng cho thấy Armstrong đã nhiều lần sử dụng doping trong suốt sự nghiệp của mình để cải thiện thành tích tại Tour de France trong nhiều năm. Tuy nhiên, Armstrong không thể gian lận một mình để giành tới 7 chức vô địch Tour de France.
Trong quá trình thu thập chứng cứ, USADA chỉ ra rằng Armstrong và đồng đội đã nhiều lần bao che, tráo đổi mẫu để qua mặt cơ quan chống doping. Một nhóm nhân vật khác ít được nhắc đến là bác sĩ. Họ là những người đứng sau nghi án doping, bởi nếu các vận động viên cố tình sử dụng thì phải theo đơn của bác sĩ.
“Doping không đơn giản như mọi người nghĩ. Nếu các vận động viên muốn sử dụng doping để nâng cao thành tích thì phải tính toán kỹ lưỡng liều lượng chất đưa vào cơ thể, từ từ đưa vào chứ không chỉ dùng 1-2 lần”, Adam Gusky, một cựu cầu thủ bóng bầu dục chuyên nghiệp đã tiết lộ cách sử dụng nó. Để làm được điều đó, các vận động viên phải tuân theo chỉ định của bác sĩ.
Năm 2012, một nhóm các nhà nghiên cứu Australia đã phát hiện ra một cách có thể giúp các vận động viên doping lách luật. Họ tiêm một lượng rất nhỏ một chất làm tăng sản xuất hồng cầu trong cơ thể và thực hiện định kỳ trong một thời gian dài. Việc kiểm tra mẫu sau đó cho thấy đối tượng được tiêm không hề dương tính với doping. Nhưng để làm được điều đó đòi hỏi trình độ y tế rất cao.
Một vận động viên hàng đầu giấu tên của thể thao Việt Nam khẳng định việc sử dụng doping không hề đơn giản. “Y học thể thao của chúng ta chưa phát triển đến mức doping có thể cải thiện thành tích. Vận động viên sử dụng không đúng liều lượng, không có hướng dẫn của bác sĩ, huy chương có thể không có, nhưng đôi khi …”, ông khẳng định. VĐV này cũng cho rằng nhiều VĐV Việt Nam dùng doping một cách vô ý thức.
Một trong những sai lầm khiến VĐV Việt Nam dính doping nhiều nhất là sử dụng thuốc không theo chỉ định của bác sĩ đội tuyển. Thuốc cảm, thuốc làm lành vết thương và thậm chí cả thuốc lợi tiểu đều có thể chứa các chất bị cấm trong danh sách của Cơ quan chống doping thế giới (WADA). Đó cũng là lý do khiến nhiều VĐV Việt Nam vô tình nhúng chàm.
Hai VĐV nổi tiếng nhất của thể thao Việt Nam bị cấm thi đấu vì doping là thống đốc Hoàng Anh Tuấn và “búp bê thể dục dụng cụ” Đỗ Thị Ngân Thương. Hoàng Anh Tuấn, người từng đoạt HCB Olympic Bắc Kinh 2008, không biết mình sử dụng chất cấm từ khi nào mà chỉ phỏng đoán do vô tình mắc phải khi đi du lịch Trung Quốc. Trong khi đó, Ngân Thương lại tự ý dùng thuốc lợi tiểu để giảm cân.
Câu chuyện quá khứ và hiện tại
Đầu năm 2019, ứng cử viên tổng thống Trịnh Văn Vinh bị WADA kết luận sử dụng chất cấm, qua đó nhận án phạt cấm thi đấu 4 năm. Thời điểm dính doping, Vinh là một trong những vận động viên Việt Nam được đầu tư trọng điểm để giành huy chương Olympic. Câu chuyện đằng sau nghi án doping của Vinh cũng có nhiều tình tiết ly kỳ, nhưng chủ nhân sau 4 năm cũng kể 2 câu chuyện khác nhau.
Khi thông tin Trịnh Văn Vinh dương tính với doping lần đầu xuất hiện, bản thân Thống đốc gần như không lên tiếng. Điều đó càng làm dấy lên giả thuyết về việc tại sao Vinh lại dính doping vào tam sao thất bản. Mãi đến những ngày gần đây, khi Vinh có thể trở lại thi đấu trong 6 tháng tới, anh mới tiết lộ một phần câu chuyện gây tranh cãi gần 4 năm trước.
“Mọi chuyện xảy ra là do tôi sơ suất. Lần trở lại sau, tôi sẽ cố gắng hơn nữa, không thể sống được như trước nữa”, Vinh bộc bạch trên sóng truyền hình. Có vẻ như Vinh đã nhiễm phải doping từ một loại thuốc bôi giúp làm lành vết thương, nhưng vẫn chưa có thông tin chính xác là thuốc do anh mua hay do ban huấn luyện đặt cho sử dụng.
Chuyện Trịnh Văn Vinh dính doping cũng xuất phát từ việc các VĐV Việt Nam chưa cập nhật thông tin về quy định chống doping trong môn cử tạ. Trước đây, WADA chỉ lấy mẫu để kiểm tra doping với các vận động viên khi thi đấu. Tuy nhiên, cách đây khoảng 5 năm, WADA và Liên đoàn cử tạ thế giới (IWF) đã điều chỉnh quy định kiểm tra và thử doping.
Theo đó, chỉ với môn cử tạ, các vận động viên có thể được yêu cầu kiểm tra doping bất cứ lúc nào trong quá trình tập luyện. Nhân viên WADA có thể đến lấy mẫu mà không cần thông báo trước. Vì vậy, vào thời điểm Vinh bị phát hiện dương tính với doping và nhận án phạt cấm thi đấu, một vài cử tạ Việt Nam khác cũng có kết cục tương tự.
Án phạt năm 2019 khiến cử tạ Việt Nam mất 1 suất tham dự Olympic Tokyo. Điều đó khiến Vương Thị Huyền, người đã giành vé đi Nhật Bản phải ngồi nhà nhường chỗ cho 2 đồng đội Thạch Kim Tuấn và Hoàng Thị Duyên. Thực tế, án phạt dành cho cử tạ Việt Nam có thể lớn hơn, nếu IWF quyết định cấm tham dự Olympic.
Từ chuyện hy hữu của Trịnh Văn Vinh, cử tạ Việt Nam không có thêm ca doping. Tuy nhiên, các môn học khác không thể được cập nhật kịp thời.
Phòng bệnh hơn phòng bệnh
Khi xuất hiện thông tin đoàn thể thao Việt Nam tham dự SEA Games 31 có 6 VĐV dương tính với doping, nhiều người lo ngại đoàn cử tạ sẽ lại có người trong danh sách đen. Tuy nhiên, kết quả cuối cùng cho thấy không có thành phố nào khác gặp phải sự cố tương tự như những người chơi trước.
Một thành viên của đội cử tạ quốc gia cho biết: “Chúng tôi đã được yêu cầu phải cẩn thận hơn khi dùng thuốc trong quá trình luyện tập hàng ngày. Anh cho biết thêm: “Mỗi loại thuốc khi sử dụng đều phải báo cáo với ban huấn luyện và bác sĩ đội tuyển để xác định thành phần hóa học của thuốc, là thuốc uống hay thuốc bôi, nếu không có chất cấm mới được phép sử dụng”.
Về phía đội tuyển điền kinh, huấn luyện viên kỳ cựu Dương Đức Thụy, nguyên Trưởng bộ môn điền kinh (Vụ Thể thao thành tích cao I, Tổng cục Thể dục thể thao) cho biết, trong thời gian làm việc, huấn luyện viên luôn xuống tận nơi để quan sát. các hoạt động của các vận động viên để xem có ai có triệu chứng bất thường không. Chỉ bằng cách quản lý trực tiếp, thay vì xem kết quả đào tạo thông qua các thành tích được báo cáo, đối tượng mới có thể được theo dõi.
Một lưu ý khác của HLV Dương Đức Thụy là dù được bác sĩ đội tuyển đồng ý dùng thuốc và thực phẩm chức năng, các vận động viên vẫn cần giữ nguyên gói thuốc, hoặc tiết kiệm vài viên để phòng tai biến. xảy ra. Trong trường hợp bị kết tội doping, đó sẽ là bằng chứng cho thấy họ không nhận thức được rằng họ đang sử dụng trái phép chất ma túy chứ không phải cố ý.
Thực tế kinh nghiệm của HLV Dương Đức Thụy có lẽ không còn áp dụng cho thời điểm hiện tại. Trước đây, những VĐV như Hoàng Anh Tuấn, Đỗ Thị Ngân Thương nhận án phạt khá nhẹ vì WADA cho rằng trình độ hiểu biết chung về doping của Việt Nam thời điểm đó chưa cao. Nhưng đã hai thập kỷ trôi qua, chúng ta không thể tiếp tục lấy cớ thiếu hiểu biết để xin giảm nhẹ hình phạt.
VĐV Việt Nam sử dụng doping tại SEA Games 31 chắc chắn sẽ bị tước huy chương, phạt tiền và cấm thi đấu theo quy định của WADA. Hình phạt có thể rất nặng, thậm chí nặng hơn án phạt cấm thi đấu 4 năm mà Trịnh Văn Vinh từng phải nhận. Thay vì tìm cách giảm án phạt cho các VĐV mắc lỗi, thể thao Việt Nam cần xem đó là bài học kinh nghiệm để tránh những câu chuyện đáng buồn tương tự tái diễn.
6 VĐV Việt Nam có kết quả xét nghiệm dương tính với doping tại SEA Games 31 chỉ sử dụng 1 chất cấm
Kết thúc SEA Games 31, tất cả các mẫu thử doping của các vận động viên đều được đưa sang Bangkok, Thái Lan để xét nghiệm. Sở dĩ Việt Nam không thể tự làm xét nghiệm doping là do không có phòng thí nghiệm chuyên biệt thực hiện việc này. Hiện chỉ có 29 phòng xét nghiệm doping trên thế giới, và Thái Lan là quốc gia Đông Nam Á duy nhất có phòng thí nghiệm này. Ở châu Á, ngoài Thái Lan, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc là những quốc gia hiếm hoi khác có phòng thí nghiệm doping.
Việc thiếu các phòng xét nghiệm chuyên dụng để kiểm tra doping khiến công tác phòng chống sử dụng chất cấm trong thể thao Việt Nam gặp nhiều khó khăn. Mẫu lấy để xét nghiệm tại các giải thể thao trong nước (nếu có) phải mang ra nước ngoài xét nghiệm. Phương pháp này giống như việc bạn phơi lưng cho người xem, từ đó khiến việc phòng chống doping bị hạn chế rất nhiều.
Sau khi xét nghiệm mẫu doping của các VĐV tham dự SEA Games 31, Ban tổ chức phát hiện 6 VĐV Việt Nam đều dương tính với cùng một chất cấm. Theo một quan chức của Trung tâm Chống doping quốc gia, đây là một vấn đề rất nghiêm trọng. Nếu nhiều VĐV cùng sử dụng chất cấm thì lý do doping vì thiếu hiểu biết lại càng khó thuyết phục.
Bên cạnh 6 VĐV có kết quả dương tính với doping tại SEA Games 31, thể thao Việt Nam còn phát hiện 6 trường hợp khác ở môn thể hình ngay trước khi Đại hội diễn ra.
