LTS: Trong báo chí Cách mạng Việt Nam, Báo Lao Động, tờ báo của giai cấp công nhân và giai cấp công nhân Việt Nam, cơ quan ngôn luận của Tổng Công hội đỏ, nay là Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, luôn giữ vị trí quan trọng, là một trong những những tờ báo cách mạng sớm nhất ở nước ta, trải dài từ năm 1929 đến nay.
Trải qua các thời kỳ lịch sử, Báo Lao Động đã góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng vẻ vang của giai cấp công nhân cũng như dân tộc Việt Nam. Lịch sử hình thành và phát triển của tờ báo là sự phản ánh sinh động, phong phú lịch sử phong trào công nhân và hoạt động công đoàn trong dòng chảy oai hùng của cách mạng Việt Nam hơn 90 năm qua dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Ngày nay, Báo Lao Động được đánh giá là một trong những tờ báo chính luận có vị thế và uy tín cao trong nền báo chí cách mạng Việt Nam. Đối với nước ngoài, Báo Lao Động được bình chọn là một trong 200 tờ báo hiện đại trong số hàng nghìn tờ báo hiện có trên toàn cầu, được mời tham dự Triển lãm Báo chí Quốc tế.
Trong suốt chiều dài lịch sử của mình, Báo Lao Động đã hai lần vinh dự được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng Nhất (1999, 2014); Danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới (2009); Huân chương Lao động Hạng Nhất (2012) và nhiều giải thưởng, huy chương, giải thưởng báo chí trong nước và quốc tế …
Từ số nhà 15 Hàng Nón…
Sau chiến tranh thế giới 1914-1918, lực lượng lao động nước ta tăng nhanh. Năm 1929, cả nước có 140.000 công nhân hoạt động than, thiếc, kẽm, xi măng, sửa chữa tàu thuyền …
Giai cấp công nhân phát triển, hình thành các tổ chức của giai cấp công nhân và đấu tranh đòi quyền lợi. Từ năm 1925, nước ta đã có tổ chức Công đoàn đầu tiên do Tôn Đức Thắng thành lập. Sau đó, công đoàn tổ chức cuộc bãi công nổi tiếng của công nhân Ba Son – Sài Gòn, hoãn giao súng đạn cho thực dân Pháp để đàn áp các cuộc nổi dậy của công nhân Quảng Châu (Trung Quốc).
Từ năm 1924 đến năm 1926, Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên do Nguyễn Ái Quốc sáng lập và rèn luyện, đoàn viên len lỏi vào các nhà máy, hầm mỏ để vận động công nhân đấu tranh.
Trong hai năm 1928-1929, liên tiếp nổ ra các cuộc bãi công của công nhân nước đá ở Sài Gòn, hãng dầu của Pháp ở Hải Phòng, nhà máy tơ lụa Nam Định, nhà máy xe lửa Trường Thi…. Trên cơ sở đấu tranh đó, các tổ chức cộng sản lần lượt xuất hiện, trong đó có Đảng Cộng sản Đông Dương ở Bắc Kỳ do Ngô Gia Tự làm Bí thư; Nguyễn Đức Cảnh với tư cách Ủy viên Trung ương Đoàn tạm thời được cử phụ trách công tác dân vận (công tác vận động công nhân – PV).
Ngày 28/7/1929, tại ngôi nhà số 15 Hàng Nón, Hà Nội (lúc bấy giờ là nhà thuốc Thuận Mỹ Lão) đã diễn ra một hội nghị quan trọng mà sau này trở thành sự kiện lịch sử: Hội nghị thành lập Tổng hội. Đỏ Bắc Kỳ, với sự hiện diện của 7 đại biểu, do Nguyễn Đức Cảnh làm Chủ tịch. Tại hội nghị, Nguyễn Đức Cảnh được bầu làm Chủ tịch lâm thời và quyết định xuất bản tờ báo Lao Động.
… Đến số đầu tiên của tờ báo đăng trên ngõ Thông Phong
Sau hội nghị ngày 28-7, Nguyễn Đức Cảnh bắt tay vào việc chuẩn bị cho Báo Người Lao Động. Nơi làm báo là một căn nhà nhỏ trong ngõ Thông Phong, đầu phố Hàng Bột (nay là phố Tôn Đức Thắng).
Nhà quay lưng ra Hồ Giám, vị trí khá an ninh. Góc hồ có một cù lao um tùm cây cối. Mặt còn lại của hồ tiếp giáp với khu vườn có lối vào cổng lớn của Văn Miếu.
Tường sau nhà mỏng, khoét lỗ đủ cho người chui qua, được lát gạch và dán giấy báo để ngụy trang, phòng khi có động có thể xuống hồ, trốn đảo hoặc tắm biển. sang phía bên kia của hồ. , vào khu vực Văn Miếu, hoặc ra đường tẩu thoát.
Lúc đó chỉ có hai người làm báo là Nguyễn Đức Cảnh và Trần Hồng Vân (tên thật là Trần Văn Sửu, sau này là Trần Học Hải).
Trần Hồng Vân kể lại, báo Lao động số 1 ra ngày 14/8/1929, đúng nửa tháng sau cuộc mít tinh thành lập Tổng Công hội đỏ Bắc Kỳ. Nơi làm báo là nhà chị Vinh, có chị là Hồng, em là Hiền. Nghề báo thời đó thật đơn giản nhưng cũng thật khéo léo. Giấy mua ở đâu về cất giấu, rồi cái khay, chỗ nặn, chỗ phơi, chỗ viết bài, chỗ trình bày… rất dễ bị lộ. Lúc đó ngoài Vinh còn có một nữ đồng chí xinh đẹp khác tên Vân.
“Chữ viết đẹp giúp mình làm công việc in ấn, tức là chép bài ra giấy để làm bản in trên đất sét … Chúng tôi bảo Vân đi mua giấy lân để in cho đẹp, Vân tìm khắp nơi nhưng không mua được. đã phải sử dụng giấy trả lời.
Tôi chạy đi mua thạch, định in thạch bản nhưng số lượng nhiều, không có mối mọt, sợ bị lộ nên phải dùng đất sét lấy ở ao Ngọc Hà, đem về lắng, lọc. cho đến khi nó mịn, và sau đó đóng nó vào khuôn in. Định in 40 bản một lúc, nhưng chỉ có 25 bản, văn bản bắt đầu mờ dần. Đã phải làm điều này rất nhiều lần.
Mỗi khuôn chữ được sao bằng mực tím đặc, bôi lên mặt đất sét trong 10 phút, sau đó bóc ra, sau đó in ra từng tờ. In xong vận chuyển đến chùa Hương Tuyết gần phố Bạch Mai để phát hành. Người phát hành là các bà, các chị buôn thúng bán bưng, chạy hàng trên tàu. Ngoài ra, báo còn được xếp vào sọt hai đáy, đưa về Hải Phòng, Hòn Gai, Nam Định, Thái Bình …
Năm 1929, Báo Lao Động đăng được 4 số thì ngưng. Trong đó, 3 số đầu in bằng đất sét, số 4 in bằng máy strangsin ”- ông Trần Hồng Vân kể lại quá trình xuất bản và phát hành những số đầu tiên trong lần đến Trụ sở Báo Lao Động tại 51 Hàng Bồ. vào năm 1983.
