Thạch Quỳ được UBND tỉnh Nghệ An “đặt hàng” tuyển tập thơ. Giữa thanh thiên bạch nhật, hễ nhắc đến thơ là lòng trăn trở nhất định. Sở dĩ có sự e ngại này là do có quá nhiều nhà thơ nói chung và các sản phẩm thơ nói riêng.
Đêm thơ Thạch Quỳ có khác. Khuôn viên Thư viện Nghệ An lộng lẫy. Tôi đã gặp đủ các gương mặt nhà văn, nhà thơ, nhà giáo, nhà nghiên cứu và đông đảo công chúng yêu thơ đang sinh sống và làm việc tại Nghệ An. Thạch Quỳ với chiếc áo sơ mi kẻ sọc, quần xanh, mái tóc “đời thực” ngồi đó, trầm ngâm như ngày nào.
Nhà thơ Thạch Quỳ sinh ra và lớn lên tại làng Đông Bích, dưới chân núi Quy Sơn, có tên gọi địa phương là ru Cuội, thuộc xã Trung Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An, trong một gia đình nho học.
Thời trẻ, nhà thơ vừa đi học vừa chăn trâu dưới chân núi Quy. Những bài thơ đầu tiên anh viết khi chăn trâu. Giờ lũ trẻ chăn trâu ở quê anh vẫn còn bàng hoàng: “Quét, nhổ từng cây / Nhổ, vun từng gốc / Teo da tay / Bắp chân đầy đỉa.“trong bài” Bài ca người nhổ cỏ cói miền xuôi “. Bút danh văn học Thạch Quý (tảng đá núi Quy) ra đời từ đó.
Nói về gia đình, dòng họ, có lúc nhà thơ Vương Cương – em trai của Thạch Quỳ xúc động: “Chà, anh thấy đấy, một dòng họ có ba hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, nhiều người khác là hội viên Hội Liên hiệp Văn học. và Văn hóa Nghệ An, đó cũng là một doanh nghiệp, phải không? ”. Vương Cương nhắc đến các nhà thơ Vương Trọng, Thạch Quỳ và anh. Vương Trọng là “bề trên” của hai anh em Thạch Quý, phải xưng là “chú”, xưng hô là “cháu”. Các thành viên trong nước có ông Vương Trạm, ông Vương Long …
Nói về truyền thống khoa bảng của gia đình, nhà thơ Vương Cương từng tâm sự: “Gia đình tôi, mỗi dịp Tết đến xuân về, hễ có ai đi lễ nhà thờ Tổ mà kể chuyện tiền tỷ, hàng chục tỷ thì họ mời ra ngoài hàng trăm. hàng tỷ, thế giới có hàng nghìn tỷ, hàng triệu tỷ… Phải nói chuyện, học tập, đọc thơ, làm giàu cho nhau ”.
Cho đến nay, Thạch Quỳ đã cho ra mắt 9 tập thơ: “Sao và Đất” (xuất bản chung năm 1967); “Tam giác đá” (1973); “Cội nguồn của mưa” (thơ thiếu nhi, 1978); “Con chim Tà Vạt” (1985); “Cuối cùng, tôi vẫn cô đơn” (1996); “Đêm Giáng sinh” (2004); “Tập thơ Thạch Quỳ” (2009); “Bức tượng” (năm 2010) và “Tập thơ Thạch Quỳ” (năm 2018).
Nhắc đến thơ Thạch Quỳ, người yêu thơ, trước hết là xứ Nghệ, thuộc bài thơ “Với con” của ông. Bài thơ này do Thạch Quỳ sáng tác năm 1979. Tưởng chừng sau năm 1975 đất nước sẽ có hòa bình muôn đời. Nhưng không, dân tộc Việt Nam buộc phải bước vào hai cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc. Nhiều vấn đề từ chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội buộc mọi người phải suy nghĩ lại.
Em yêu, trái đất hình tròn
Trăng sáng tròn như đĩa mật
Đó là tất cả sự thật
Nhưng bánh gạo tròn, thật hơn
(Với trẻ em)
Tôi còn nhớ, sau đêm “Tuyển tập thơ Thạch Quý”, Đài PT-TH Nghệ An trong chương trình “Tác giả và tác phẩm” đã phát sóng bộ phim phóng sự “Thạch Quỳ và dấu ấn thơ”. Đúng như lời biên tập viên Thùy Linh khẳng định ở đầu phim “Xứ Nghệ có nhiều nhà thơ, nhà văn nổi tiếng, nhưng hầu hết đều lập nghiệp ở thủ đô, nhưng có một nhà thơ cả đời gắn bó với sông Lam và vẫn làm một tên riêng. một sự nghiệp thơ. Đó là Thạch Quý “. Với “sự nghiệp” này, không chỉ lãnh đạo địa phương, bạn văn mà công chúng yêu thơ cũng nhận ra. Không “đao to búa lớn” nhưng Xứ Nghệ có một dòng thơ mang tên Thạch Quỳ, góp phần làm nên thương hiệu văn chương của vùng đất này.
Nhà thơ, nhà lý luận phê bình Mai Văn Hoan có quyền đánh giá, nhà thơ Thạch Quỳ thể hiện ý chí, nghị lực phi thường của con người miền Trung trong thơ ca theo một cách rất riêng. Điều dễ nhận thấy nhất trong thơ Thạch Quỳ là khí phách kiên cường, dũng cảm của một nhà văn từng trải: “Trơ đá / Đá mồ hôi / Biết hay không biết / Mồ côi ngu ngốc“(Hòn đá)” Thạch Quỳ là một con người đầy kiêu hãnh – một niềm tự hào rất chính đáng. Vì anh rất trung thực về bản chất và tài năng của mình ”(Mai Văn Hoan: ” Tinh hoa con người miền Trung qua thơ Thạch Quỳ ”).
Tôi no, tôi căng thẳng, tôi khỏe mạnh
Tôi cao hơn tất cả các tòa nhà
Tôi không phải là người vẽ sơ đồ
Tôi cao hơn một con rô bốt, chúa ơi
(TÔI)
Không chỉ vậy, tất nhiên. Thạch Quỳ là nhà thơ của những suy tư, trăn trở, suy ngẫm trước thân phận con người, quê hương đất nước và cả trong thơ ca. “Không phải cuộc đời làm mất đi chất thơ, mà là sự hao mòn của năm giác quan, sáu giác quan của tri giác, cuộc đời đang mất dần đi… Nhà thơ rất nhạy cảm với những lý do mà thực tế cuộc sống đang ép buộc. thơ đối mặt ”, anh bộc bạch. Về thân phận con người ở đời, ông có những bài thơ tiêu biểu: “Những sợi dây trói buộc”, “Người trồng cây ngồi dưới gốc cây”, “Ông già nghỉ hưu”…; Về thế giới, ông có: “Tượng đài”, “Nguyễn Công Trứ”, “Viết bên mộ cụ Nguyễn Du”, “Với em”… Như nhà thơ Phạm Thúy Vinh, Tổng biên tập Tạp chí Sông Lam: ” Thơ Thạch Quỳ lạy mỗi người ”.
Lưỡi dao đầy máu tươi
Nước mắt làm ướt yên xe
Chỉ có trái đất và bầu trời và cỏ
Hiểu đường đi của giọt máu người
(Qua đền Cuông viết chuyện xưa)
“Cuối cùng, bạn vẫn cô đơn / Nhưng tôi đã cạn kiệt với đá / Như tôi đã khóc với đá / Nhưng tôi đã mơ tất cả những giấc mơ. “Dù có thất vọng nhưng cuộc sống vẫn luôn mở ra, mầm hy vọng. : “Em nhận ra hạnh phúc đàng hoàng trong tìm kiếm tuyệt vọng /…/ Từng giây phút yêu nhau ta phấn đấu / Xoá đi mọi nỗi buồn đã qua“(Cuối cùng, tôi vẫn cô đơn.) Đó không chỉ là ý thức với thơ ông gắn bó cả đời, mà còn là ý thức của một công dân với đất nước của mình. Không ngạc nhiên khi xã hội ngày càng trở nên đa dạng . Thơ của Thạch Quỳ còn hay hơn.
*
Những người bạn xứ Nghệ của Thạch Quỳ vẫn kể chuyện rằng, cảm phục tài thơ và tính bộc trực của anh, có lần lãnh đạo Ban Tổ chức Tỉnh ủy đề nghị Mặt trận Tổ quốc tỉnh giới thiệu anh với anh. trong danh sách những người ứng cử đại biểu Quốc hội. Đến ngày bỏ phiếu cử tri ở khu dân cư, Thạch Quý “viện lý do” vắng mặt. Nhờ sự “nhạy cảm” của anh, mọi người có thể bình luận thoải mái. Anh mừng cho anh, cảm ơn những người thân không ưa anh, vì anh không thường xuyên tham gia quét dọn cầu thang chung cư, ít thăm hỏi người ngoài đường nhưng lại bị “soi” ra khỏi nhà. danh sách các đề cử. Ở một nơi “ồn ào” không hợp với tạng của Thạch Quý.
Nhắc đến Thạch Quý, người ta không chỉ nhớ đến một tài thơ mà còn khâm phục một con người “ruột gan hơn ruột ngựa”, tính cách rắn hơn cả đá núi Quy, quê hương anh. Nhà văn Đức Ban – Giải thưởng Nhà nước về Văn học đương đại khi nhắc đến Thạch Quỳ là người ta nhớ đến thời điểm bài thơ “Với con” của Thạch Quỳ mới ra đời. “Một thời tuổi thơ, một thời suy diễn. Người ta bảo bài thơ là cái bánh nhưng bên trong có thuốc độc”, Đức Ban trầm ngâm. Nhiều hệ lụy đã đến với Thạch Quý, nhưng anh vẫn bình tĩnh, chờ can thiệp.
Nguyên Tiêu năm 2016, tôi có dịp tham dự “Ngày thơ Việt Nam” do câu lạc bộ thơ tổ chức tại khách sạn Mường Thanh Luxury, Diễn Lâm, Diễn Châu. Anh chị em văn nghệ sĩ vui mừng vì có sự hiện diện của hai nhà thơ mà họ ngưỡng mộ là Nguyễn Trọng Tạo và Thạch Quỳ. Hai người xứ Nghệ không chỉ nổi tiếng về văn thơ mà còn có tình yêu, trách nhiệm với quê hương đất nước, dung dị.
Trước tất cả văn nghệ sĩ Nghệ An, những người yêu thơ, anh đã mở lòng về thơ và sự sáng tạo. “Tôi nghĩ chúng ta cần trân trọng cái tôi, nỗ lực rèn luyện cái tôi tiềm ẩn trong mỗi cá nhân với ý thức cái tôi đồng nghĩa với cá tính sáng tạo”, Thạch Quý chia sẻ. Anh là người rất sớm trở về với chính mình, cất lên tiếng thơ, góp vào “cánh đồng” tâm hồn con người. Vẻ đẹp của con người, luôn thuộc về con người.
