Cơ giới hóa đồng bộ, dễ hay khó?

“Câu trả lời” được đưa ra không chỉ người nông dân mà cần có sự vào cuộc của các cấp, ngành chức năng và cần có quy trình, bước đi bài bản.

Được đồng bộ hóa nhưng không được đồng bộ hóa

Thống kê của Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN & PTNT), hiện nay, tỷ lệ Việt Nam áp dụng CGH phục vụ sản xuất nông nghiệp ngày càng tăng nhanh. Giai đoạn 2011-2021, số lượng máy kéo các loại tăng 60%, máy bơm nước tăng 60%, máy gặt đập liên hợp tăng 80%, máy sấy nông sản tăng 30%, chế biến thức ăn gia súc tăng 91%, chế biến thức ăn thủy sản tăng 2,2 lần. và phun thuốc trừ sâu tăng 3,5 lần, máy cấy tăng 10 lần….

Riêng tại Đồng bằng sông Cửu Long, đối với cây lúa làm đất 100%, gieo cấy 75%, chăm sóc bảo vệ thực vật 85%, thu hoạch 95%, thu gom rơm rạ. , rơm rạ là 90% … Đối với cây ăn quả, xới đất trên 90%, chăm sóc 60% -70% … Việc chuyển đổi hình ảnh truyền thống “con trâu đi trước, cái cày đi sau” Bằng thiết bị cơ giới phục vụ sản xuất nông nghiệp vùng ĐBSCL trong thời gian qua đã góp phần giúp nông dân giải phóng sức lao động, tiết kiệm chi phí và thời gian, nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng thu nhập ngày một cao. đơn vị diện tích canh tác.

Mặc dù số lượng và chủng loại thiết bị phục vụ sản xuất tăng trưởng khá nhanh trong những năm gần đây, nhưng nhìn chung, CGH ở ĐBSCL hiện chỉ tập trung vào một số khâu như làm đất, nước, thức ăn. và một số sản phẩm như lúa, mía, cà phê, gia súc, gia cầm, cá, tôm.

“Đồng bộ nhưng không đồng loạt” là nhận xét của ông Trần Chí Hùng, Giám đốc Sở NN & PTNT tỉnh Hậu Giang về chuyển đổi nông nghiệp ĐBSCL hiện nay. Ông Hùng cho rằng, CGH hiện nay còn manh mún nên chưa thực sự phát huy hiệu quả như mong muốn. Dẫn số liệu từ địa phương, ông Hùng cho biết: “Hậu Giang có khoảng 77.000 ha trồng lúa. Toàn tỉnh có khoảng 1.400 máy làm đất các loại và 350 máy gặt đập liên hợp, đáp ứng cơ bản nhu cầu CGH trong sản xuất lúa nước của tỉnh ở hai khâu thu hoạch và xới. Tuy nhiên, vẫn xảy ra tình trạng lúc thừa, lúc thiếu.

Việc áp dụng CGH trong sản xuất nông nghiệp của TP Cần Thơ cũng gặp nhiều trở ngại, do trình độ CGH ở một số công đoạn sản xuất tăng nhưng mức CGH chưa cao khiến chi phí sản xuất tăng.

Theo ông Trần Thái Nghiêm, Phó Giám đốc Sở NN & PTNT TP Cần Thơ: “Việc ứng dụng CGH vào sản xuất ngày càng phát triển theo hình thức dịch vụ cộng đồng. Hiện thành phố có 24 nhóm kỹ thuật ứng dụng CGH trong sản xuất trồng trọt và 110 nhóm dịch vụ phun thuốc, bón phân, gieo sạ lúa, bơm nước. Tuy nhiên, hoạt động chính của nhóm kỹ thuật là bơm tưới, xới, thu hoạch bằng thiết bị cơ giới; các dịch vụ gieo sạ, cuốn rơm, cắt, cấy, chăm sóc cây trồng chưa phát triển. Đối với những vùng sản xuất lúa manh mún, nhỏ lẻ, việc trang bị cơ giới hóa một số khâu còn hạn chế, khó khăn do thiếu cơ sở hạ tầng, giá thành cao, hiệu quả thấp.

Không chỉ cây lúa, việc áp dụng CGH đối với cây ăn quả đạt kim ngạch xuất khẩu 3 tỷ USD trong năm qua cũng chưa cao và chưa đồng đều giữa các địa phương. Trong sản xuất cây ăn quả, CGH mới chủ yếu tập trung vào khâu tưới nước, làm đất và một số khâu chăm sóc như phun thuốc, bón phân, làm cỏ bằng máy, chế biến, bảo quản sau thu hoạch chỉ chiếm khoảng 20%. Còn việc bao trái, cắt, tỉa, thu hoạch trái vẫn chủ yếu làm thủ công.

Khắc phục sự cố cơ giới hóa

Khảo sát của Trường Đại học Nông lâm TP.HCM cho thấy, tỷ lệ hộ có máy kéo, máy nông nghiệp còn thấp, bình quân khoảng 50 hộ mới có một máy kéo, thấp hơn nhiều so với các nước. Máy móc sản xuất tại Việt Nam, bao gồm cả sản xuất và lắp ráp, chỉ chiếm khoảng 20% ​​-30% thị trường, hầu hết được nhập khẩu từ Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Các thương hiệu xe đầu kéo trong nước có thị phần khá hạn chế so với các thương hiệu nước ngoài.

Hàng năm, lượng xe đầu kéo nhập khẩu hơn 2.000 tỷ đồng, hơn 90% là xe đầu kéo có công suất trên 22 HP. Các cơ sở chế tạo máy nông nghiệp ở Việt Nam chủ yếu là các xưởng cơ khí nhỏ lẻ của địa phương, kỹ thuật thiết kế và công nghệ chế tạo còn hạn chế, chi tiết máy chưa đạt tiêu chuẩn, chất lượng thấp. Kết quả là tăng chi phí bảo trì, sửa chữa và giảm khả năng cạnh tranh.

Giá cả cao, sản phẩm không đa dạng. Vì vậy, khoảng 80% máy móc, thiết bị thực hiện CGH trong sản xuất nông nghiệp phải nhập khẩu. Đây là một thực trạng cần giải quyết trong vấn đề CGH nông nghiệp.

Ngoài việc phụ thuộc vào thiết bị nhập khẩu gây giá thành cao, khó khăn hiện nay của ĐBSCL là CGH phát triển tự phát, chưa được tổ chức đồng bộ. Hầu hết các thiết bị chủ yếu ở quy mô hộ gia đình, công suất nhỏ, thiếu quy hoạch vùng.

Sử dụng không hiệu quả, không hết công suất. Thiếu cơ sở hạ tầng để đồng bộ hóa CGH. Đơn cử, việc quy hoạch đồng ruộng, đường giao thông trong vùng sản xuất chưa được quan tâm đầu tư. Cùng với đó, việc gia tăng số lượng thiết bị cơ giới không đồng bộ nguồn nhân lực áp dụng CGH cũng là vấn đề gây khó khăn cho chiến lược đồng bộ hóa CGH.

Theo PGS. PGS.TS Nguyễn Huy Bích, Phó trưởng Khoa Cơ khí – Công nghệ Trường Đại học Nông Lâm TP.HCM cho biết, trường đã có 57 năm đào tạo, nhưng thống kê cho thấy, số sinh viên theo học ngành cơ khí nông nghiệp là rất ít.

Trong giai đoạn 2000-2015, 2010-2011, không có một sinh viên nào theo học ngành cơ khí nông nghiệp, trong khi những năm trước chỉ có 9-17 sinh viên. Từ năm 2012 trở lại đây, số lượng sinh viên theo học ngành cơ khí nông nghiệp đã tăng lên và đạt khoảng 70 – 80 sinh viên vào các năm 2015 – 2021, tuy nhiên đây vẫn là một con số khiêm tốn. Theo PGS. GS, TS Nguyễn Huy Bích: “Cần làm tốt công tác hướng nghiệp, tuyển sinh ngành cơ khí nông nghiệp; có chính sách tổng thể về đào tạo và hệ thống kỹ thuật cho ngành cơ khí nông nghiệp. Nếu nguồn nhân lực ứng tuyển CGH được đào tạo bài bản thì CGH sẽ phát triển ”.

Ở một khía cạnh khác, ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, cho rằng: “Với tình trạng ruộng đồng manh mún, điều kiện đầu tư hạn chế, nông dân không thể đầu tư hàng trăm triệu đồng mua máy móc chỉ để sử dụng. để chiến lược phát triển CGH nông nghiệp đi vào thực tế, cách nhanh nhất là hình thành các tổ chức, hợp tác xã làm dịch vụ, thúc đẩy sự tham gia của các doanh nghiệp.

Về chủ trương, chính sách, theo ông Lê Quốc Thanh, cần thúc đẩy mạnh mẽ việc chuyển đổi tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, chú trọng đào tạo, tập huấn, nâng cao trí thức cho nông dân. Khi con người ta tích lũy đủ, suy nghĩ đủ thì bản thân sẽ thay đổi. Bên cạnh đó, chính sách tín dụng cũng phải thông thoáng, thuận lợi để những người có nhu cầu làm dịch vụ CGH tiếp cận dễ dàng hơn; thúc đẩy các đơn vị nghiên cứu Việt hóa máy móc hiện đại nhập khẩu từ nước ngoài, tương thích với các lĩnh vực của Việt Nam.

Bài và ảnh: THÚY AN