Đến hẹn lại lên, những tháng cuối năm, các lò nấu mật mía trên địa bàn huyện Thạch Thành lại “đỏ lửa” cho ra những mẻ mật thơm ngon phục vụ người dân đón Tết. Mật mía ở đây từ lâu đã trở thành đặc sản nổi tiếng xứ Thanh với hương vị thơm ngon, hấp dẫn, màu sắc đẹp mắt.
Tại xã Thạch Bình, huyện Thạch Thành – một trong những xã có số lượng lò mật lớn và người dân làm mật truyền thống lâu đời. Toàn xã có 15 thôn, khu phố, trong đó thôn Yên Phú, Yên Khánh, Thanh Giang, Khu 4 có số hộ gắn bó với nghề mật mía nhiều nhất.
Gia đình ông Trần Đình Thuật ở khu 4 là một trong những hộ có truyền thống làm mật mía lâu đời.
Gia đình anh Thuật mỗi năm sản xuất được 50 tấn mật. Hiện mía nguyên liệu là 970.000 đồng / tấn. Gia đình anh mỗi ngày ép 4 tấn mía. Một tấn mía nguyên liệu cho ra 1,4 tạ mật ong. Giá mật tại các lò hiện là 9.000 đồng / kg. Đây cũng là nghề chính của gia đình anh, giải quyết việc làm cho 5 – 7 lao động thời vụ. Mật mía gia đình anh chủ yếu nhập cho khách quen, nhiều nhất là các tỉnh Hà Tĩnh, Nghệ An.
Theo ông Thuật, bí quyết để mật ngọt và đạt năng suất, cây mía phải đón được gió, càng lạnh thì mía càng dày, giữ được hàng năm không bị hư mà còn ngọt hơn.
Để cho ra thành phẩm chất lượng, thơm ngon, quá trình nấu mật kéo dài khoảng 6 – 8 tiếng để tránh đường bị đông. Công đoạn dán mật là công phu, tốn nhiều thời gian và phức tạp nhất. Người nấu phải đảo liên tục và đều tay.
Khi mật sôi, nếu không vớt váng kịp thời sẽ khiến mật bị trào ra ngoài, sẽ có màu đen và kém ngon. Khi nước mía chuyển sang dạng sệt và có màu vàng nâu là việc nấu mật ong đã hoàn thành. Sau khi nguội, mật được lọc lại và cho vào thùng chứa.
Phó Chủ tịch UBND xã Thạch Bình Nguyễn Đình Hoàng cho biết: Toàn xã có 162 ha mía nguyên liệu, trong đó 100 ha mía nguyên liệu nhập cho các nhà máy đường, còn lại mía cho các lò luyện mật. Hiện toàn xã có 19 lò mật đã bắt đầu hoạt động. Bình quân 1 ha mía cho sản lượng 70 tấn mía. Bình quân toàn xã ước đạt 200 tấn mật / năm. Lò rỉ mật đi vào hoạt động còn góp phần giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân địa phương.
“Để kiểm soát chặt chẽ hoạt động kinh doanh tại các lò nấu mật mía, các hộ làm mật mía ký cam kết trong công tác phòng cháy chữa cháy, bảo vệ môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm. Mật mía Thạch Bình đang hướng tới tiêu chuẩn VietGap ”, ông Nguyễn Đình Hoàng cho biết.
Mật mía được nhiều người yêu thích, sử dụng trong chế biến món ăn hàng ngày như làm bánh, nấu kẹo, nấu chè,… có thể dùng mật mía thay cho đường tinh luyện.
