|
LTS: Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam vừa qua về đất đai, nông nghiệp, nông thôn một lần nữa nhấn mạnh nông nghiệp, nông dân là cơ sở, động lực to lớn trong phát triển kinh tế – xã hội. Những năm gần đây, nông nghiệp tiếp tục phát triển cả về quy mô và trình độ sản xuất, góp phần quan trọng đưa Việt Nam trở thành một trong những nước xuất khẩu nông sản lớn trên thế giới. 8 tháng đầu năm 2022, xuất khẩu hàng nông sản ước tính đạt 36,3 tỷ USD, tăng 13,1%. Tuy nhiên, theo tìm hiểu thực tế của nhóm phóng viên Báo SGGP tại các vùng trọng điểm nông nghiệp như Đồng bằng sông Cửu Long, Đồng bằng sông Hồng, Tây Nguyên vào đầu tháng 9-2022, sản xuất nông nghiệp chủ yếu dựa vào nông hộ nhỏ lẻ, thiếu liên kết. , đất đai manh mún, điệp khúc “chặt cây – chặt phá” vẫn còn phổ biến; Tình trạng doanh nghiệp “xuống cấp” đất rồi bỏ hoang ngày càng nhức nhối. Vì vậy, lĩnh vực Việt Nam dù có đầy đủ nguồn lực nhưng vẫn chưa thể “cất cánh”.
|
Nông dân thị xã Ba Đồn, Quảng Bình thu hoạch lúa trên cánh đồng liên kết sản xuất với doanh nghiệp. Ảnh: MINH PHONGNợ chồng
Mỗi lần chặt phá, chuyển đổi cây trồng là một lần thất bại lớn của người nông dân. Rất nhiều công sức và tiền bạc đổ vào đó, nhưng vì những lý do khác nhau, họ đành phải chặt bỏ. “Trồng đã lâu nhưng thu hoạch chẳng được bao nhiêu thì dịch chổi rồng bùng phát, càn quét cả vườn nhãn da bò. Mất mùa kéo dài, gia đình tôi phải chặt bỏ hết ”, ông Trần Hoàng Vui ở xã Bình Hòa Phước, huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long cho biết.
Theo ông Trần Chí Cường, Phó Chủ tịch UBND xã Bình Hòa Phước, toàn xã có trên 909ha vườn cây ăn trái nhưng không còn trồng nhãn da bò. Cơn lốc dịch bệnh chổi rồng trên cây nhãn da bò một lần nữa khiến hàng nghìn nhà vườn lâm vào cảnh lao đao, nợ nần. Không chỉ nhãn da bò, nhiều nhà vườn trồng thanh long, sầu riêng, mít Thái, bưởi Năm Roi … cũng chịu chung cảnh ngộ. Đáng buồn hơn, nhiều nông dân sống nhờ lúa ở ĐBSCL nhưng phải bỏ ruộng, đi thuê đất với giá bình quân khoảng 6 triệu đồng / công (1.000m2) / năm. Đây là hồi chuông đáng báo động ở các vùng quê Đồng bằng sông Cửu Long.
Chúng tôi về Tây Nguyên, nơi được biết đến là vùng nguyên liệu lớn của cả nước như hồ tiêu, cà phê …, nhưng thực tế hiện nay nhiều nông dân đang lao đao trong vòng xoáy trồng và trồng. Nhiều tháng nay, anh Phạm Trí Độ (xã Quảng Tiến, huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk) bỏ 3.500m2 chuối của gia đình để đi làm công nhân. Trước đây, ông Độ trồng cà phê nhưng năm 2019 cà phê rớt giá nên ông chặt bỏ, chuyển sang trồng chanh dây. Tuy nhiên, chanh dây đến khi thu hoạch thì mất giá. Năm 2021, thấy bạn bè trồng chuối Nam Mỹ, anh nhanh chóng làm theo, nhưng khi cây đơm hoa kết trái thì không ai mua.
Huyện Chư Sê, Chư Pưh từng là thủ phủ hồ tiêu của tỉnh Gia Lai, hồ tiêu là cây đổi đời của người dân. Nhưng đó là quá khứ, giờ nhiều hộ dân đang điêu đứng với loại cây này. Những vườn tiêu xanh mướt ven quốc lộ 14 đoạn qua hai huyện này mà chúng tôi từng rỉ tai nhau cách đây 7 năm nay đã chết khô, đất đai trở thành đồi trọc, trụ tiêu chờ thương lái vào mua củi … Trong số những hộ tiêu mất trắng. Với cây tiêu, hộ ông Đặng Ngọc Kha, thị trấn Chư Sê bị thiệt hại nặng nhất. Trước năm 2015, mảnh đất gần một sào của anh là vườn cà phê, do thấy người dân “hái ra tiền” nhờ cây tiêu nên anh đã chặt bỏ cây cà phê để trồng tiêu. Năm 2020, khi tiêu bắt đầu cho thu hoạch thì bỗng dưng bị chết trụi, rớt giá thê thảm nên trắng tay. Trong cơn túng quẫn, ông đã phá bỏ vườn tiêu của mình và tiếp tục thất bát. Cách đây vài tháng, thấy chanh dây được giá, anh trồng chanh dây.
Từ trung tâm TP Hải Phòng khoảng 40km ra biển, nhóm PV Báo SGGP đến thăm cánh đồng 40 ha trồng lúa của nông dân Trần Mạnh Hùng (40 tuổi) ở xã Trấn Dương, huyện Vĩnh Bảo. Cách đây 8 năm, anh Hùng thuê 40 ha đất để nuôi ước mơ làm giàu bằng nghề nông. Tuy nhiên, Thủ đô liên tục “đội nón ra đi”, bởi cây nào lỗ thì chặt bỏ cũng có. Đầu tiên, anh trồng ớt, ớt rớt giá, anh bỏ ra hơn 1 tỷ đồng nhưng chỉ lãi được 600 triệu. Anh “đau lòng” chặt ớt để trồng măng tây. Sau hai năm, anh cũng lỗ thêm 100 triệu đồng, anh bỏ măng tây trồng tỏi nhưng 40ha tỏi không bán được, giá xuống dưới chi phí. Tiếp tục nhổ tỏi, anh Hùng vay thêm vốn bạn bè, người thân, bán tài sản chuyển sang trồng lúa A Sao và BC15. Dù bước đầu có lãi nhưng theo ông Hùng, rủi ro vẫn rình rập. Theo ông Hùng, mục tiêu đến năm 2030, nông dân thu nhập gần 10 triệu đồng / tháng theo yêu cầu của Nghị quyết 19 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn sẽ trở thành hiện thực nếu nông dân thoát khỏi tình trạng trồng rồi cắt.
Giàu nhờ sử dụng phân hữu cơ
Bên cạnh những hộ nông dân thua lỗ, nhiều nông dân biết áp dụng kỹ thuật, liên kết với các doanh nghiệp gia công nông sản nên có lãi. Vườn tiêu 10.000 trụ của gia đình chị Dương Thị Tâm (xã Ia Blang, huyện Chư Sê, Gia Lai) xanh tốt, trĩu hạt nhờ bón phân hữu cơ và trồng trên trụ cây sống. “Hồ tiêu cho thu nhập ổn định từ 700 triệu đến hơn 2 tỷ đồng / vụ”, bà Tâm nói.
Khi tiêu chết, nông dân Gia Lai nhổ trụ tiêu chất đống để bán làm củi. Ảnh: HỮU PHÚCTrở lại thôn 1, xã Tân Bình, huyện Đak Đoa, chúng tôi gặp anh Nguyễn Văn Hoàng đang muốn thuê thêm 1ha đất để trồng chanh dây và bán lại cho Công ty CP Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao. Sau 2 năm liên kết bán chanh dây kinh doanh này, gia đình anh đã có thu nhập ổn định, mỗi năm 1ha chanh dây cho thu lãi khoảng 250 triệu đồng.
Huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang là vựa mía lớn nhất miền Tây – gần 10.000ha. Trải qua bao thăng trầm với nhiều vụ mía “đắng lòng”, nhiều nông dân đã đổi hơn 6.000ha đất sang trồng cây khác. Năm 2018, Công ty West Food triển khai mô hình trồng thử nghiệm giống dứa MD2 theo hình thức đầu tư và bao tiêu, anh Nguyễn Văn Sỹ ở xã Phương Bình tham gia với diện tích 1ha. Anh Sỹ tâm sự: “Khi liên kết với công ty trồng dứa MD2, đầu ra được đảm bảo, nông dân không lo giá lên xuống mà chỉ tập trung sản xuất. Mong doanh nghiệp đồng hành lâu dài và giữ chính sách thu mua dứa hài hòa với lợi ích của nông dân ”. Theo Bí thư Huyện ủy Phụng Hiệp Nguyễn Văn Vui, mô hình trồng dứa MD2 liên kết với doanh nghiệp tiêu thụ đang cho hiệu quả rất cao nên huyện đã chọn giống này để phát triển lâu dài.
Lâu nay, nông dân “khởi nghiệp” hiếm khi gặp thuận lợi, nhưng với anh Trần Văn Tuấn (xã Kim Thủy, huyện Lệ Thủy, Quảng Bình) thì khác. Anh Tuấn có 30 ha đất rừng, mỗi khu trồng mỗi loại cây, từ đó nhiều năm nay cho thu nhập ổn định. “Nếu ai cũng quy hoạch được khu vườn cho riêng mình, chắc chắn khu đất sẽ không làm bà con thất vọng”, anh Tuấn chia sẻ.
Nguyên Bộ trưởng Bộ NN & PTNT NGUYỄN XUÂN Cường:
Giải quyết vấn đề của 20 triệu cánh đồng nhỏ Đằng sau những kết quả đạt được, nền nông nghiệp nước ta vẫn còn nhiều điểm nghẽn và thách thức. Một nền nông nghiệp có tới 8,4 triệu hộ, với hơn 20 triệu mảnh ruộng nhỏ lẻ vẫn còn đó, liệu có thể cơ giới hóa 4.0, hiện đại hóa, đồng nhất hóa chất lượng nông sản xuất khẩu? Theo tôi, cần phải thay đổi mô hình tổ chức sản xuất, cần liên kết để có thể đưa 8,4 triệu hộ nông nghiệp này trở thành đồng lòng.
 Nguyên Bộ trưởng Bộ NN & PTNT Nguyễn Xuân Cường
Một vấn đề rất quan trọng nữa là phải xem xét lại chính sách bảo hiểm nông nghiệp. Lâu nay chúng ta chủ yếu triển khai trong lĩnh vực bảo hiểm nông sản, nay cần thay đổi cách nhìn, phải có bảo hiểm theo đúng nghĩa cơ chế thị trường, lãi lỗ thì chịu.
|
Phó Giám đốc Sở NN & PTNT tỉnh Đồng Tháp LÊ QUỐC ĐIỀN:
Phải trên 2 ha đất mới tốt
 Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đồng Tháp Lê Quốc Điền
Đồng Tháp có 190.000 ha đất trồng lúa, hầu hết đã được phân lô sản xuất. Nhưng khảo sát cho thấy nông dân phải có trên 2 ha đất trồng lúa mới được xếp vào loại khá. Hiện nay, bình quân nông dân trồng lúa chỉ 0,5ha / hộ, hầu hết sản xuất chỉ đủ ăn.
|
